Een van de meest onderschatte onderdelen van de Nederlandse taal is grammatica. Het Nederlands valt dan uiteen in redekundig en taalkundig ontleden. Zelf ik heb altijd moeite gehad met het onderscheid tussen die twee, want welke is nu de woordsoortbenoeming en welke is nu de zinsdeelbenoeming? Ik heb er zelf nog geen ezelsbruggetje voor kunnen bedenken, maar wellicht heb jij er wel een? Dan zie ik dat graag terug in de reacties. Natuurlijk kan ik wel alvast uitleggen hoe het zit.

bron

Taalkundig ontleden is de woordsoortbenoeming van de grammatica

Woordsoortbenoeming wil zeggen de benoeming van ieder afzonderlijk woord in een zin. Je hoeft hierbij geen volgorde aan te houden, zoals bij het redekundig ontleden. Voorbeeld dan maar van taalkundig ontleden:

Hoewel hij hard werkte, bleef hij de hele week opgewekt.

hoewel = voegwoord
hij = persoonlijk voornaamwoord
hard = bijwoord
werkte = zelfstandig werkwoord
bleef = hulpwerkwoord
hij = persoonlijk voornaamwoord
de = bepaald lidwoord
hele = bijvoeglijk naamwoord
week = zelfstandig naamwoord
opgewekt = zelfstandig werkwoord

Hij kan ook redekundig ontleed worden, dat wil zeggen: zinsdeelbenoeming

persoonsvorm = bleef
naamwoordelijk gezegde = bleef opgewekt
onderwerp = hij
lijdend voorwerp = –
meewerkend voorwerp = –
bijwoordelijke bepaling = de hele week
bijwoordelijke bijzin = hoewel hij hard werkte
En dan kun je dat tweede stukje zin ook nog ontleden:
persoonsvorm = werkte
onderwerp = hij
bepaling van gesteldheid = hard
Hoewel hoeft niet benoemd te worden.
Vorig jaar schreef ik een grammaticale analyse van het koningslied. Grammaticaal vond ik het een gedrocht, nog steeds overigens. In de komende weken laat ik zien hoe ik tot de benoeming van de zinsdelen ben gekomen. Dan kun jij het straks ook!
Het lijkt me duidelijk: de komende weken bespreek ik de Nederlandse grammatica op de dinsdagen. Fijn om je kennis weer een beetje op te frissen? Volg dan de komende tijd mijn blogs. Heb je voorkeur voor redekundig of taalkundig ontleden, laat dit dan weten in de reacties. Dan weet ik waar ik mee mag beginnen volgende week. Meeste stemmen gelden!