#50books is een initiatief van @petepel. Hij stelt iedere week een vraag over een boek die je naar eigen inzicht mag beantwoorden. Deze week was de vraag: in hoeverre mag je rekening houden met de persoon van de auteur bij het lezen van zijn/haar fictie?
Er is een verschil tussen de schrijver en wat hij schrijft. (Ik gebruik hij voor de leesbaarheid, maar je kunt daar ook zij voor lezen.) Vanuit mijn studie heb ik geleerd dat je de schrijver nooit mag vereenzelvigen met zijn personages. Dit werd geïllustreerd aan de hand van het voorbeeld van de schrijver Frans Kellendonk: 

Frans Kellendonk (1951-1990), schrijver van Mystiek lichaam werd aangeklaagd voor antisemitisme. Gijselhart, een van de personages in de roman, noemt een van de andere personages stelselmatig een jood. Kellendonk verweerde zich met het argument dat hij niet gelijk kon worden gesteld aan de acties en gedachtengangen van zijn personages. Bron

De rechter gaf Kellendonk gelijk en alle beschuldigingen werden van tafel geveegd.
Natuurlijk gebruikt een schrijver ervaringen uit zijn eigen leven om in zijn boeken te verwerken, maar die hebben dan een autobiografische inslag. Denk bijvoorbeeld aan Knielen op een bed violen van Jan Siebelink. Hierin verwerkt hij herinneringen uit zijn jeugd. Het is dus wel belangrijk om de grootste gebeurtenissen in het leven van een schrijver te kennen om een romananalyse te kunnen maken en om te kunnen inschatten hoe hoog het autobiografische gehalte van de roman is.
Zo is het van Harry Mulisch interessant om te weten dat hij een Joodse moeder had en een Duitse vader. Zo kun je zijn uitspraak ‘Ik ben de oorlog’ verklaren. En van Maarten ‘t Hart is het wel belangrijk om te weten dat hij tijdens zijn studie brak met het geloof en in zijn boeken soms flink van leer trekt daarover.

Schrijver in de dop

Als ik naar mijzelf kijk als schrijver (in de dop), dan zie ik dat ik vaak over mezelf schrijf in de ik-vorm en dat dit dus autobiografisch opgevat mag worden. Maar soms vind ik het ook leuk om over mezelf in de derde persoon te schrijven. Dan lijkt het net alsof ik het niet ben, maar ondertussen…
Aan de andere kant schrijf ik soms ook in de ik-vorm terwijl het niet over mij gaat. Ik houd er dus van om mensen zo af en toe op het verkeerde been te zetten. 😉