Met behulp van de zestien tips van vorige week schreef je een inleiding die je lezers als een magneet je tekst naar je tekst zullen trekken en je hebt inmiddels een dijk van een middenstuk neergezet. Je hebt je lezers om je vingers gewonden met je heldere schrijfstijl. En dan sluit je je tekst af met: “Dat was het.” Een afsluiting als een nachtkaars en je lezers blijven met een kater over. Dat kun je voorkomen met deze elf tips om een tekst af te sluiten.

Een slot doet wat je in de inleiding hebt beloofd. Je geeft antwoord op de vraag die je hebt gesteld of het voorgaande samenvatten. Je kunt het zien als een geslaagde date: je begint met een handdruk en eindigt samen in bed met een ontbijtje de volgende ochtend.

11 tips voor de afsluiting van je tekst

Die nachtkaars en die kater moeten we dus zien te voorkomen. Je kunt deze tips weer combineren om een sterke afsluiting te maken.

1. De cirkel is rond

De afsluiting verwijst vaak naar de inleiding. Dat maakt de cirkel rond. Het einde bevat dezelfde stijl en toon als het begin. Het kan ook zijn dat je slot je verhaal naar een iets abstracter niveau trekt met de verwijzing. Het laat je inzien hoeveel je geleerd hebt tijdens het lezen van het artikel.

2. De samenvatting

De samenvatting laat de belangrijkste zaken uit het middenstuk nog eens kort terugkomen. Je moet dus goed opletten dat je hier geen nieuwe zaken meer noemt. Anders moet je echt nog één of twee extra alinea’s aan het onderwerp wijden in je middenstuk.

3. De conclusie

Vaak zie je deze afsluiting in een wetenschappelijk artikel of een opiniestuk. De conclusie geeft antwoord op de belangrijkste vraag uit de inleiding. Soms kan de schrijver die geen stelling wil betrekken, aangeven dat er geen duidelijke conclusie getrokken kan worden.
Houd er wel rekening mee dat je een clichematige afsluiting over jezelf kan afroepen met zo’n weegschaalconclusie. Wil je echt geen zwart-wit afsluiting in je tekst zetten, dan kun je nog altijd aangeven welke bouwstenen volgens jou bij kunnen dragen tot een oplossing.

4. De aanbeveling

Soms is een schrijver dusdanig verontwaardigd dat hij meer wil doen dan alleen concluderen. Hij kan dan uit de conclusie een conclusie trekken en een aanbeveling schrijven waarmee hij zijn betrokkenheid bij het onderwerp extra laat zien.

5. De anekdote

Hadden we die ook niet in het begin? Jazeker wel! Daarom kun je daar zo leuk naar terugwijzen in je afsluiting. Je zou de anekdote bijvoorbeeld kunnen uitbreiden of nuanceren in het slot van je stuk (zie je dat de cirkel ook hier weer rond wordt). Je kunt ook een andere anekdote aanhalen die je einde passend afsluit. De anekdote blijft beter hangen dan welk ander einde dan ook.

6. De retorische vraag

Dit is niet dezelfde als de vraag zoals in de opening. Een retorische vraag is een vraag die niet beantwoord hoeft te worden. Als je een vraag in de opening gebruikt, dan is het de bedoeling dat die vraag in het einde van je stuk ook echt beantwoord wordt. Met een retorische vraag aan het einde hoeft dit dus niet. Sterker nog, het antwoord volgt logisch uit de tekst. De schrijver gaat er in zijn afsluiting van uit dat je het inmiddels met hem eens bent. Dit kan toch niet zo doorgaan?

7. Sfeertekening

De sfeertekening zorgt ervoor dat je de lezer zelf een conclusie kunt laten trekken. Hoewel het een lastige manier is om je stuk te eindigen, laat je zien dat je je lezer serieus neemt: je laat hem zelf interpreteren en je vergroot de betrokkenheid van je lezer bij zijn stuk. Als je geen clichées gebruikt, is dit een van de sterkste eindes die je kunt schrijven.

8. Citaat

Ook deze opening kun je als afsluiting gebruiken. Vaak zie je in interviews dat de schrijver ervan de sterkste uitspraak van de geïnterviewde tot het laatst heeft bewaard. Niet alleen uitspraken van geïnterviewden, ook van professoren, dichters of andere schrijvers kun je gebruiken als eindcitaat.

9. Verwijzing naar de toekomst

Nieuwe ontwikkelingen beschreven? Dan is dit een voor de hand liggende afsluiting. Niet alleen kun je hiermee een wens uitspreken, ook waarschuwen is mogelijk: Het lijkt onvermijdelijk dat onze kleinkinderen straks in de plastic soep zwemmen in plaats van in de oceaan. Daarom moeten we nu actie ondernemen! Bijvoorbeeld.

10. De vergelijking

Hiermee trek je conclusies die blijven hangen. Je kunt het op verschillende manieren vormgeven. Kijk voor voorbeelden hiervan bij mijn serie stijlfiguren. Hier kun je vergelijkingen vinden die je kunnen helpen bij het schrijven van een beeldende afsluiting.

11. De uitsmijter

Nee, niet het gebakken ei. Het is een verzamelnaam voor doordenkers, paradoxen, opvallende details en ironie. Het kan ook een afsluiting met een knipoog zijn of een aforisme of een grappige vraag.
Al deze eindes zijn slechts een deel van de mogelijkheden. Je kunt ze combineren, maar ook en misschien wel beter: ervan afwijken. Want zeg nu zelf: is een goede afsluiting van een tekst niet een sterk begin van je nieuwe fangroep?