Vorige week schreef Jacob Jan Voerman een gastblog over communicatie. Dat was het laatste stukje daarover.

Vandaag doe ik even een tussendoortje. Vandaag werd namelijk bekend dat Bart Chabot het 25e Groot Dictee der Nederlandse Taal schrijft. Een interessante keuze, omdat Bart Chabot zelf al heel vaak heeft meegedaan. In de Volkskrant staat dat Chabot belooft een Dictee te schrijven met een “kop en een staart”. Leuk, maar wat bedoelt hij daar nou mee? Chabot zegt in diezelfde Volkskrant dat hij geen rariteitenkabinet zal maken van het dictee. Het staat volgens hem vol met woorden die de Nederlander niet kent.

Maar ligt dat dan aan de Nederlander of aan het Dictee?

Wat mij betreft een beetje aan beiden. Het Dictee heeft vaak heel moeilijke woorden in de zinnen, die zo lang zijn, dat ik soms de draad kwijtraak. De betekenis is echter duidelijk of kan uit de context van de zin worden afgeleid. Woorden als crapaudtje, guichelheil en gepercipieerd lijken heel lastig en betekenisloos zodra je ze uit de zin haalt. In hun context krijgen de woorden hun betekenis weer terug. Auteurs van het Dictee willen niet de boeken in gaan als schrijver van het makkelijkste Dictee, dus pakken zij hun woordenboek erbij – zo verbeeld ik me – en zoeken naar lastigere synoniemen van soms alledaagse woorden. Kennelijk heeft Chabot daar geen zin in:

Mijn verhaal heeft een kop, een midden en een staart. Ik stop er een stuk of vijf taalkundige fouten in, aardigheidjes. Iets met grammatica of verhaspelde uitdrukkingen bijvoorbeeld.

Waarom ligt dan de schuld bij de Nederlander? Heel duidelijk: men komt niet meer in aanraking met moeilijke woorden. Dat komt doordat men amper nog leest. Er moeten computerspelletjes gespeeld worden. Lezen is saai, spreekt niet tot de verbeelding en heeft geen plaatjes of actie. Jammer, want lezen is juist een stimulans voor de verbeelding. De moeilijke woorden kun je opzoeken in een woordenboek, maar nog liever uit de omgeving van het woord halen. Dat heb je namelijk geleerd op school. Als het goed is.

Zijspoor

Er zijn een aantal mogelijkheden om de betekenis van een woord te vinden zonder Google en woordenboeken. En ja, dat is schokkend voor de meeste mensen.

1. Er staat een beschrijving van het woord;
2. Er staat een synoniem of antoniem (tegenstelling) van het woord;
3. Er staat een plaatje van het woord.

De meeste mensen stoppen echter met lezen op het moment dat ze een moeilijk woord tegenkomen. En dat is niet handig. Met bovengenoemde manieren kunnen namelijk de betekenis ontdekken zonder dat je hoeft te stoppen met lezen. Het kan zijn, dat je misschien even terug moet in de tekst om manier één of twee te ontdekken of dat je juist verder moet lezen. Maar dat is juist het leuke van lezen: ontdekken van nieuwe woorden of uitdrukkingen.
Einde zijspoor.
Het leukste van het Dictee, vind ik het ontdekken van nieuwe woorden en uitdrukkingen. Wat mij betreft hoeft Chabot het helemaal niet te veranderen. Juist die moeilijke woorden maken het Dictee een echte uitdaging!