Vorige week besprak ik drie van de zeven tips voor het creëren van tekststructuur. Dat ging over het omschrijven van je tekstdoel, je onderwerp en je doelgroep. Dit waren tips voor de binnenkant van je structuur, dus niet zichtbaar voor de lezer zelf. Vandaag zal ik drie tips bespreken voor de buitenkant van je tekst, zichtbaar voor de lezer. Tip nummer zeven gaat over hoe je kunt werken om structuur te verkrijgen. Die bespreek ik volgende week.

Tips voor de buitenkant van je tekst

Deze tips kun je gebruiken voor kleinere teksten, maar ook voor het schrijven van boeken.

4. Niet meer dan drie lagen

Kies ervoor om niet meer dan drie lagen in je structuur aan te brengen. Soms zie je wel eens hoofdstukken in studieboeken die zijn onderverdeeld in meer dan drie lagen. Dat herken je dan aan paragraafstructuur die dan ineens deze vorm aanneemt: §2.3.4.5.6. Ik raak de draad volledig kwijt bij zoveel subparagrafen. Hou je structuur daarom maximaal drie lagen diep: §4.2.3.
Heb je toch sub- subparagrafen nodig, dan kun je misschien beter tussenkopjes gaan gebruiken.

5. Een gelijkmatige indeling

Probeer je hoofdstukken evenwichtig in te delen. Hoofdstuk 2.1 en 2.2 naast hoofdstuk 5.11.3 is niet in evenwicht. Wat mij betreft werkt dit ook demotiverend. Zo’n groot hoofdstuk moeten doorworstelen is op zijn zachtst gezegd geen pretje. De bonustip is dan dat hoofdstuk 5 misschien beter opgedeeld kan worden in meerdere hoofdstukken, omdat er dan kennelijk een groter onderwerp te bespreken is.

6. Verschillende tekstomvang

De tekstomvang van hoofdstukken, paragrafen en alinea’s moet in verhouding zijn. Een hoofdstuk is niet korter dan een paragraaf, een paragraaf bestaat niet uit één alinea en een alinea bestaat niet uit één zin.
Over de alinea schreef ik in 2013 al een blog. Maar ik zal kort herhalen hoe het met de alinea werkt.
Een alinea is een tekstverdeler. Het is een deelonderwerp in het grotere onderwerp van je tekst. Een alinea bestaat uit de kernzin – het belangrijkste wat je te zeggen hebt over je deelonderwerp – en de toelichting daarop. Je kunt variëren door eerst de kernzin en dan de toelichting te schrijven, maar ook door de volgorde om te draaien. Kijk vooral ook even aan het einde van de gelinkte blogpost: daar vind je een download die je helpt met het schrijven van alinea’s.
Volgende week zal ik dan nog een werkadvies bespreken: hoe structureer je een tekst?