Iedereen die wel eens op een warme zomerdag een euro wat langer in zijn hand heeft gehouden (of vroeger een stuiver) die weet: geld stinkt. En hoe! Toch hebben we een spreekwoord dat zegt: geld stinkt niet. Waar komt dat dan vandaan?
Geld stinkt niet is een spreekwoord dat we al kennen sinds de tijd van de Romeinen. Meer bepaald: de tijd van keizer Vespasianus (9 – 79 na Christus). Vespasianus trad aan in 69 na Christus en bleef keizer tot zijn dood.
Toen Vespasianus keizer werd, was de staatskas leeg. De wederopbouw van Rome na de brand, die mogelijk door voorganger keizer Nero bevolen was en zijn Domus Aurea (gouden huis) dat hij liet bouwen in het verwoeste gedeelte van de stad en het vierkeizerjaar hadden de geldkist volledig uitgeput.
Geld stinkt niet
Vespasianus moest dus zorgen dat de kas weer gevuld werd. Dat kan natuurlijk alleen maar door belastingen te heffen. En dat deed de keizer dan ook. Hij voerde verschillende belastingen in, onder andere op de openbare toiletten. Veel inwoners van Rome waren eigenaar van een openbare pispot of latrine. Daarin leegde de hele buurt hun eigen pispotten en voorbijgangers konden hierin urineren. De eigenaars verkochten de urine dan weer door aan wasserijen en volders. De wasserijen en volders gebruikten de urine om stoffen te laten vervilten: daarmee werden de weefsels steviger en meer waterdicht.
Toen Titus, de zoon van keizer Vespasianus, hierover klaagde, hield de keizer hem een muntstuk onder zijn neus: “Stinkt dit?” Titus antwoordde ontkennend, waarop Vespasianus de legendarische woorden sprak:
Pecunia non olet
En zo werd het spreekwoord geld stinkt niet geboren. Want dat is de letterlijke vertaling van het Latijn hierboven.
De betekenis van geld stinkt niet
Het maakt dus eigenlijk niet uit hoe het geld verdiend wordt, als het maar binnenkomt. Alle manieren zijn toegestaan, mits legaal natuurlijk. Want ondanks dat er belasting werd geheven op urinoirs, zat er geen luchtje aan het geld.
