Het liefdesverhaal van Tristan en Isolde is niet uniek in de Keltische mythologie. Een van de belangrijkste Keltische elementen is de driehoeksverhouding tussen twee mannen en een vrouw. De mannen betwisten elkaar om de liefde van de vrouw. Heel vaak symboliseert zo’n strijd tussen zomer en winter om de gunst van de lente.

De mannen in zo’n driehoeksverhouding zijn vaak elkaars tegenovergestelde. De één is een oude onaantrekkelijke dwingeland, de andere een jonge aantrekkelijke jongeman. Zo is ook de legende rondom Artur, Guinevere en Lancelot opgebouwd en zelfs Romeo en Julia heeft deze opbouw, hoewel in deze versies de mannen niet onaantrekkelijk of tiranniek zijn.
De verboden liefde tussen Guinevere en Lancelot en tussen Romeo en Julia komt heel vaak voor. Denk maar aan alle Young Adult romans die nu zo populair zijn. Het gaat altijd om twee jongemannen die strijden om de liefde van een jongedame.

Andere Keltische elementen in Tristan en Isolde

Het tweegevecht tussen Morold en Tristan om de jaarlijkse schatting die betaald moest worden aan de Ieren is ook zo’n Keltisch element. Er waren simpelweg niet genoeg manschappen om een heuse oorlog op poten te zetten, dus daarom werden ruzies uitgevochten in duels. Die duels waren op leven en dood. Denk ook aan het duel tussen Artur en Mordred, Hamlet en zijn oom en de grote riddertoernooien uit de Middeleeuwen.
En dan natuurlijk de liefdesdrank. In de tijd van Tristan en Isolde, rond de zevende en achtste eeuw, waren toverdrankjes gemeengoed. Dit waren vaak geneeskrachtige drankjes en zalven, getrokken van kruiden en planten die deze eigenschappen bezaten. De Keltische mythologie is doordrongen van natuurlijke elementen, een zogenaamde natuurreligie, waarbij planten, kruiden en rituelen een grote rol speelden. Priesteressen (Morgaine Le Fay) en druïden (Merlijn) hadden aanzien in de Keltische wereld door hun kennis.
Maar ook gifdrankjes konden gemaakt worden en sommige planten hadden een bijzonder effect op het lichaam. Zo is bijvoorbeeld bekend van de Spaanse edelvrouwen dat zij Belladonna in hun ogen druppelden om grotere pupillen te hebben. Grotere pupillen staan voor opgewondenheid. Maar Belladonna is nachtschade (giftig) en om je pupillen dezelfde reactie te laten hebben, moet je steeds meer druppelen. De Spaanse edelvrouwen zijn niet oud geworden.
Ik heb geen idee wat er in de liefdesdrank van Tristan en Isolde zat, maar als ik het zou weten, had ik het natuurlijk allang toegepast. 😉

Vermenging met het Christendom

De Tristan is vermengd geraakt met het Christendom. Dat uit zich in het godsoordeel dat Isolde moest ondergaan. Ook in de Arturlegendes zie je het oprukken van het Christendom en de ondergang van de natuurreligies. Een goed boek over die strijd is De nevelen van Avalon van Marion Bradley.

Andere namen van Tristan en Isolde

Tristan heet ook wel Tristram, Tristant, Tristrant, Tristam, Dristan of Drystan. Isolde vind je ook terug als Yseult, Isoude, Isolt, Isotta, Izeult, Iseult, Eysyllt en Isode. Er zijn drie Isoldes in het verhaal van Tristan: de moeder van Isolde, koningin van Ierland, heette Isolde, de Ierse Isolde, vrouw van koning Mark zelf en de Bretonse Isolde met de witte handen, de vrouw van Tristan.
Het verhaal van Tristan en Isolde is overgeleverd in meer dan tachtig handschriften. De kern van het verhaal blijft wel hetzelfde. Ik vind het een van de mooiste en meest tragische liefdesverhalen uit de Middeleeuwen.
Volgende week zal ik nog iets schrijven over de heilige graal en de zoektocht daarnaar.
Plaatje van Cornwall: George Hiles