Zachtjes, hoor, niet te hard. Want eigenlijk wil hij er niets aan doen. 95. Zo oud wordt hij vandaag. Wie is die hij? Dat is Drs. P. De echte. Heinz Polzer, want zo heet hij officieel, is vandaag 95 geworden. Hij woont vanwege zijn gezondheid in een zorgcentrum.

Dichtkunstenaar

De meest bekende liedjes van Drs. P. zijn de Dodenrit (Trojka hier, trojka daar) en De Veerpont (heen en weer). Maar ik wil graag stilstaan bij zijn bijzondere manier van dichten:

Drs. P heeft geheel eigen om niet te zeggen eigenzinnige opvattingen over poëzie. Hij geeft grif toe dat niet voor eens en altijd vast te stellen is wat poëzie is. Voor hem is poëzie in ieder geval niet het ongecontroleerd onder woorden brengen van gevoelens maar een door het intellect geleide ambachtelijke bezigheid. In dit boek [Versvormen: Leesbaar handboek 2000] – en in zijn gehele oeuvre – beperkt hij zich dan ook tot wat hij versificatie noemt: ‘… de optimale weergave van beelden, gebeurtenissen, ideeën, stemmingen in een door metrum en rijmschema bepaalde woordrangschikking. bron

In de Pluche-reeks van Nijgh & Van Ditmar schrijft Drs. P. een toelichting bij de verschillende nummers uit de bundel:

De laatste jaren leg ik mij toe op oogrijm, dus laat ik trein niet meer rijmen op zijn, breed niet op kreet, blauw niet op trouw (laat staan kou) […]

Een bijzondere manier van rijmen, zeker omdat hij het zich op deze manier veel moeilijker maakte om gedichten te maken. Een ander citaat uit hetzelfde boek wil ik jullie toch niet onthouden. Het gaat over zijn mening over carnavalsnummers, meer bepaald het nummer Wat heb je gedaan, Daan?:

Toen het krakerseizoen weer eens was aangebroken, stelde ik balsturig een nummer samen uit de essentiële elementen van zo’n ding: dom refrein met veel herhaling, en voor de coupletten min of meer geladen rijmwoorden. Zinledige lettergrepen completeerden de tekst. Het werkte.

Drs. P. houdt zich dan ook altijd streng aan de regels van een genre.
Een ander genre waaraan Drs. P. zich waagde, is de Pantoum. Een Maleisische dichtvorm meestal bestaande uit vier coupletten. De coupletten bestaan uit vier zinnen: zin 2 en 4 uit het eerste couplet worden herhaald in het tweede couplet als zin 1 en 3. In het derde couplet worden zijn zin 1 en 3 herhalingen van zin 2 en 4 uit het tweede couplet. Het vierde couplet wijkt af van de voorgaande manier: de allerlaatste zin is gelijk aan de allereerste zin en de derde zin is gelijk aan tweede zin uit het eerste couplet. Een voorbeeld lijkt me op zijn plaats:

Het is toch zo’n aardige man.
Graag maak ik voor hem een pantoum.
Ik weet wel dat ik het niet kan,
maar misschien verschaft het mij roem.
Graag maak ik voor hem een pantoum,
Al is het wel erg veel gezwoeg.
Maar misschien verschaft het mij roem
En houdt het mij ook uit de kroeg. bron

Tot 1996 trad Drs. P. op, daarna hield hij ermee op. Hij is daarna nog wel verder gegaan met dichten en zelfs nog enkele malen op tv verschenen om prijzen in ontvangst te nemen, zoals de Blijvend Applaus-prijs, een Gouden Harp en de Groenman-taalprijs.

Ollekebolleke

Drs. P. heeft dichtvorm ollekebolleke naar Nederland gehaald. Het bestond in Amerika al als higgledy piggledy of jiggory pokery. Het eerste woord bestaat uit zes lettergrepen en bevat een dubbele dactylus, bijvoorbeeld: zès-let-ter-gré-pig-heid.

Dactylus! Dactylus!
Ollekebolleke
Tweemaal vier regels
Die rijmen aan ’t slot
Kreet, thema, één woord met
Zeslettergrepigheid
Moeilijk te maken
Maar wat een genot!

Navolging

Meerdere grote Nederlandse namen hebben liederen van Drs. P. gezongen: Gerard Cox was de eerste. Daarna volgende tal van cabaretiers en zangers die hem om liedteksten vroegen: dat ging van Jenny Arean en Hetty Blok tot Willy Alberti, Leen Jongewaard en Liesbeth List. Ook werkte hij samen met Ivo de Wijs en schreef hij twee carnavalsnummers voor Adèle Bloemendaal: Halleluja, kameraden en Wat heb je gedaan, Daan?
In de huidige generatie zangers en cabaretiers vinden Kees Torn (een cabaretier), Lucky Fonz III (een zanger) en Extince (een rapper) hun inspiratie bij Drs. P.

Lang verhaal kort: gefeliciteerd Drs. P.