Met grote heren, of met hoge heren ook wel, is het kwaad kersen eten. Dat betekent dat het vaak verkeerd met je afloopt als je vertrouwelijk met hoger geplaatsten omgaat. Uiteindelijk zullen alleen die hogergeplaatste heren er beter vanaf komen, met andere woorden: de lekkerste kersen voor zichzelf houden.
Kortom: het heeft dus weinig zin om op goede voet met hen te komen staan, want uiteindelijk houd je er niets aan over. Niet voor niets wordt dit spreekwoord wel eens aangevuld met: … zij tasten naar de rijpsten en gooien met de stenen. De stenen zijn in dit geval de pitten van de kersen.
Al in het Latijn kwam dit kersen spreekwoord voor:

Cum dominis edere debes omnino carere cerusa, peiora dant et comedunt meliora

En ook in het Middelnederlands komt er een variant van dit spreekwoord voor die overigens veel korter is dan het huidige spreekwoord: Tis quaet met heeren criecken eten. Krieken kennen we nog wel van het kriekbier: krieken zijn kersen.
Een andere betekenis van het spreekwoord heeft te maken met het mixen van plezier en zaken. Dat gaat vaak slecht samen.
Kwaad heeft hier niet de betekenis van boos, maar slecht. Dit is de oorspronkelijke betekenis van het Middelnederlandse bijvoeglijk naamwoord. Denk bijvoorbeeld aan ter kwader trouw en kwaad bloed zetten. Later ontwikkelde het woord zich naar boos zijn. En nog later zwakte de betekenis af naar ondeugend in het woord kwajongen.

Kersen komen uit de Pontus

Dit is een gebied in wat we nu Noordoost-Turkije zouden noemen. Rond 70 voor Christus nam Lucius Licinius Lucullus het fruit mee naar Rome vanuit Kerasunta. Verder is er weinig bekend over de geschiedenis van de kers.
Waarom juist kersen in dit spreekwoord voorkomen, is denk ik omdat kersen relatief duur zijn. Dat komt omdat ze met de hand geplukt moeten worden en dat een redelijk arbeidintensief proces is. Dus kersen zijn een fruit voor mensen met geld en dat hebben de hoge heren natuurlijk.

De kersen van Vadertje Cats

Ook Jacob Cats wijdde een gedicht aan deze wijsheid. In 1632 besluit hij dit gedicht met de regels:

Laet Heeren voor den Raet, en Vorsten aen het Rijck, / En handelt, soo ghy kont, alleen met uws gelijck.

In de vertaling komt dit neer op: “Laat de heren voor de Raad (van State) en de vorsten voor het rijk zorgen en handel alleen met gelijken.”