Het Nederlands kent als een van de weinige talen het spelletje werkwoorden rijgen. Nederlanders zijn namelijk kampioen in het stapelen van werkwoorden in een zin. Daar is onderzoek naar gedaan door de Vlaamse taalkundige Griet Coupé. Het clusteren van werkwoorden, want zo heet dat officieel, is begonnen rond het jaar 1300 en daarna nooit meer opgehouden.
In NRC Next stond daar een stukje over. Een van de langste clusters die we kennen zijn zeven werkwoorden achterelkaar, waarvan zes infinitieven (hele werkwoorden).

… dat je iemand zou moeten hebben willen kunnen horen praten

Geniaal toch dat we dat kunnen met ons simpele taaltje! Dit is echter niet zomaar ontstaan. Vanaf de veertiende eeuw begon het Middelnederlands te ontstaan vanuit het Oud-Nederlands (die van hebban olla vogala). Het Middelnederlands leek al weer veel meer op het Nieuw-Nederlands dat we nu spreken. We hebben het ook wel over Diets (die van het volkslied ben ick van Duytschen bloet).
In de dertiende eeuw begon het dus met een keten van slechts drie werkwoorden: sal moghen gaen en sal moeten bliven. Dit vond Coupé in de Hollandse en Brabantse archieven. Deze archieven zijn het best bewaard gebleven, omdat dit de belangrijkste gewesten waren in de Nederlanden van die tijd.
Een opvallende gebeurtenis is de verandering van een voltooid deelwoord naar een infinitief, vooral als deze in het midden van de constructie staat. Dat gebeurt het eerste bij doen en laten. Die gebruiken we nog steeds: ik heb laten weten en ik heb doen toekomen. Later kwamen daar de hulpwerkwoorden kunnen en mogen bij: ik had kunnen weten en hij had mogen blijven.
Uiteindelijk kwamen daar ook nog de werkwoorden lopen, zitten, liggen, staan, horen, zien, leren, durven, blijven en gaan.

Hij had moeten blijven liggen
Hij had mogen gaan lopen
Hij had lopen klungelen
Hij had moeten leren staan
Hij is wezen stappen

Zelfs het werkwoord zijn doet mee in de vorm van wezen. In het Latijn was dit al bekend als het IPP: infinitivum pro participio. Dat wil zeggen de infinitief in plaats van het voltooid deelwoord.
Griet Coupé promoveerde vrijdag 5 juni op dit onderwerp.