De 38e vraag van Peter in het #50booksproject: kunnen we met online publiceren iets van de oude vertelkunst terugkrijgen die verloren is gegaan met de boekdrukkunst? O die prachtige vertelkunst van de jongleurs en troubadours van weleer. Prachtig! Ik moet gelijk denken aan Marie-Claire en haar Berton uit de trilogie Geef me de ruimte!. Ik heb gelijk weer zin om die boeken te gaan lezen.
Mijn versie van het boek over troubadours en jongleurs
Overigens heeft de boekdrukkunst niet alle versies verdreven. Een bekend voorbeeld is de Max Havelaar van Multatuli die door Jacob van Lennep geëditeerd is. Van Lennep haalde alle jaartallen en data uit het manuscript omdat het teveel stof zou doen opwaaien. Deze versie bestaat naast de versie die later uitkwam, waar Multatuli alle data en jaartallen weer terug heeft proberen te zetten.

Terug naar de troubadours

Een troubadour was een verteller die rondreisde en optrad aan de hoven van koningen en hoge edelen. Hij vertelde nieuwtjes uit het hele bekende land en hij deed dat op rijm. Dat rijm is vanwege het gemak van reproduceren. Niet alleen het nieuws werd op rijm doorgegeven, ook de verhalen werden voorgedragen. Je ziet bij de Beatrijs duidelijk dat het een verhaal is dat verteld werd:

Van dichten comt mi cleine bate.
Die liede raden mi dat ict late
Ende minen sin niet en vertare.
Maer om die doghet van hare
Die moeder ende maghet es bleven,
Hebbic een scone mieracle op heven

Vertaling: het dichten levert me weinig op, ze zeggen dat ik ermee moet stoppen en mijn geest er niet mee moet bezwaren. Maar om haar deugd, die zowel Moeder als Maagd is gebleven, heb ik een mooi mirakel te vertellen.
Een jongleur was een lagere verteller die voornamelijk optrad op marktpleinen en in herbergen. Vaak was hij ook in gezelschap van een troubadour. Als de troubadour overleed, dan was de jongleur automatisch een troubadour: zijn leerschool was ten einde en hij kon zelf optreden aan de hoven van de adel.

Maar hoe zit het dan in het nu?

Tegenwoordig worden boeken inderdaad gedrukt en gereproduceerd. Dit proces zal inmiddels ook wel volledig gedigitaliseerd zijn. Dit levert geen verschil in versie meer op. Vaak zie je bij informatieve boeken dat een druk volledig herzien is, waardoor alle oudere drukken komen te vervallen en je als student een boek dus niet tweedehands kan kopen. Of, zoals Peter zegt:

 Sorry, lezers. Vergeet die eerdere druk. Daar zaten fouten in. Neem deze nieuwe druk. En geniet.

Ik herinner mij wel een experiment van Stephen King die een hoofdstuk online zette en zijn lezers liet kiezen hoe het nu verder zou moeten gaan. Ik weet alleen niet hoe dat project is afgelopen. Verder zijn er een aantal websites die beginnende auteurs hun werk als ebook laten publiceren. Daar kunnen lezers ook feedback geven en dan kan de auteur zijn werk eventueel aanpassen. Alleen schieten die websites me nu natuurlijk niet te binnen. Als ik ze weer weet, voeg ik ze nog toe of voeg ze toe in de reacties. Of we daarmee de oude vertelkunst weer terugkrijgen? Ik vraag het me af…