Peter zette vorige keer de joker in. Vandaar dat we in week 34 #50books vraag nummer 33 hebben. Nu mag hij nog een keer jokeren, want dit jaar heeft 52 weken. Ik ga hem eraan houden! Dit keer vraagt Peter zich af:

Heeft een anoniem boek overlevingskansen?

Als ik vanuit mijn opleiding als neerlandica kijk, dan antwoord ik vol overtuiging positief op deze vraag. Ik hoef maar een paar voorbeelden te noemen: Beatrijs, Elckerlijc, Lanseloet van Denemerken, Tristan en Isolde, Karel ende Elegast, Mariken van Nieumeghen. Ik noem bewust Vanden vos Reynaerde niet omdat die geschreven is door Willem, de auteur is dus in ieder geval bij naam bekend. Het meest frustrerende van de melding in het handschrift is dat het andere werk dat hij maakte, verloren is gegaan: in de tekst staat namelijk Willem die Madocke maakte. Dat moet in de Middeleeuwen dus een bekend werk geweest zijn, maar het is niet bewaard gebleven.
Er zijn dus voldoende Middeleeuwse boeken die zonder bekende auteur toch de tand des tijds hebben doorstaan. Ik ben van mening dat het niet alleen is omdat de handschriften bewaard zijn gebleven, maar ook omdat het verhaal overeind is gebleven door de eeuwen heen.

Kijk maar naar het verhaal van Elckerlijc

Het is een zogenaamde allegorie. Een allegorie is een verhaal dat opgebouwd is rond een metafoor die het hele boek wordt volgehouden. Elckerlijc betekent ‘iedereen’ en kan dus gelezen worden als een metafoor voor de hele mensheid. In het verhaal treden personages op met namen als Geselscap en Maghe (vrienden en familie), Duecht (de deugd) en Kennisse (kennis).
Elckerlijc staat symbool voor de mensheid die God vergeten is en God is daar boos om. Daarom stuurt God de Dood naar beneden en die moet Elckerlijc vertellen dat hij op reis moet om God te leren kennen. Als Elckerlijc bij zijn graf aankomt, laat uiteindelijk iedereen hem in de steek behalve kennis, schoonheid, deugd en wijsheid. De moraal van het verhaal is dat je alleen jezelf en enkele positieve eigenschappen mee kunt nemen de dood in en op die manier de hemel kan bereiken.

Terug naar nu

Heeft een boek overlevingskansen als je het anoniem zou publiceren? Ik denk het niet. Wij mensen zijn gewend alles in hokjes te plaatsen en voornamelijk boeken te alfabetiseren op auteur. Ik voorzie grote problemen voor de bibliotheken en de boekenwinkels: waar moet je zo’n boek neerzetten? Op titel tussen de andere auteurs? In een aparte kast? Hoeveel kasten heb je dan op termijn nodig?
We hebben een redelijk goede oplossing voor anoniem publiceren: het pseudoniem. Publiceren onder een andere naam. Arnon Grunberg deed het als Marek van der Jagt en J.K. Rowling deed het als Robert Galbraith. Om er maar twee te noemen.
Een boek zonder auteur heeft waarschijnlijk geen kans op overleven. Stokpaardjesalert Ik zou het toch echt willen weten als Mulisch iets geschreven heeft, dan kan ik die mooi links laten liggen!