eigen creatie
Deze week op verzoek nogmaals de aanhalingstekens. Ik had deze eerder al behandeld, maar misschien te summier. Vandaar dat ik er deze keer op terugkom.
Je kunt aanhalingstekens op verschillende manieren gebruiken: om te citeren, om te laten zien dat iemand iets zegt, om nadruk te leggen of om op een andere manier aandacht op het woord te vestigen. Ik zal dit proberen uit te leggen aan de hand van een tekstje dat ik opgestuurd kreeg.

Hé wacht op mij schreeuwde de getraumatiseerde jongen terwijl hij het op een lopen zette. Ik word achterna gezeten door een grote hond! Zijn vriendjes lachten Je gaat me toch niet vertellen dat je bang bent voor dat keffertje

Ik heb het stukje ontdaan van alle aanhalingstekens

Op deze manier kan ik het stukje bij beetje uitleggen. De eerste zin is al gelijk een leuke.

Hé wacht op mij schreeuwde de getraumatiseerde jongen terwijl hij het op een lopen zette.

In deze zin wordt iets geschreeuwd door een jongen. Als regel hebben we dat alles wat in een zin gezegd wordt, dat daar aanhalingstekens omheen staan. Zo laten we zien dat er iets gezegd, geroepen, gefluisterd of geschreeuwd wordt. Je mag ervoor kiezen om enkele aanhalingstekens neer te zetten of dubbele, als je maar wel consequent blijft in het gebruik. Ik kies zelf voor dubbele aanhalingstekens omdat ik dit vroeger zo geleerd heb. Vroeger moest ik de aanhalingstekens openen ook op de regel zetten. Door het computertijdperk is dit verdwenen, ook in het schrift. Vind ik niet erg. Deze zin komt er dan als volgt uit te zien:

“Hé, wacht op mij”, schreeuwde de getraumatiseerde jongen, terwijl hij het op een lopen zette.

Dit is de simpele versie. Je ziet hier dat er een komma na de afsluitende aanhalingstekens komt, omdat de zin in zijn geheel nog niet is afgelopen. Laten we de zin eens een beetje verbouwen:

“Hé”, schreeuwde de getraumatiseerde jongen, terwijl hij het op een lopen zette, “wacht op mij!”

Hier is wat gezegd wordt opgedeeld in twee stukjes. De komma staat na de aanhalingstekens na het eerste stukje. Aan het einde van de tussenzin staat opnieuw een komma. Dan volgt het laatste stukje van wat die arme jongen schreeuwt. Ook dat staat weer tussen aanhalingstekens. Het uitroepteken staat voor de sluitende aanhalingstekens omdat hier de zin klaar is.

De omgekeerde versie

We zagen in de vorige zin eerst het gezegde en daarna wie het zei. Als je dit omdraait, dus eerst wie het zegt en daarna het gezegde, dan hebben we te maken met een andere manier van aanhalingstekens plaatsen.

Zijn vriendjes lachten: “Je gaat me toch niet vertellen dat je bang bent voor dat keffertje!”

We zien hier dat er eerst een dubbele punt staat, waarna de aanhalingstekens openen volgen. Het gezegde begint met een hoofdletter. Het is namelijk stiekem een zinnetje op zichzelf, ook al staat het in een grotere zin. Je kunt het zien als een ui: ieder laagje van de ui staat gelijk aan een zinnetje. Als je het eerste laagje weghaalt, dan zit er nog een laagje en zo kun je eindeloos zinnen in één grote zin combineren. @rsnijders is hier een expert in 😉
Het uitroepteken staat ook hier weer voor de sluitende aanhalingstekens. De zin is namelijk weer afgelopen.

Maar, Martha, je vergeet een zin!

Ja dat klopt. Dat is namelijk een lastige. Het wordt ook gezegd door die getraumatiseerde jongeman. Maar hoe ziet dat zinnetje er dan uit? Moeten hier aparte aanhalingstekens omheen omdat het een aparte zin is?  Ja eigenlijk wel en nee eigenlijk niet.
Als ik het originele stukje tekst neem, dan komen die twee zinnen er uiteindelijk zo uit te zien:

“Hé, wacht op mij”, schreeuwde de getraumatiseerde jongen, terwijl hij het op een lopen zette. “Ik word achterna gezeten door een grote hond!”

Eigenlijk niets nieuws onder de zon. Maar als ik het zinnetje weer ga verbouwen, dan volgt er dit:

“Hé”, schreeuwde de getraumatiseerde jongen, terwijl hij het op een lopen zette, “wacht op mij! Ik word achterna gezeten door een grote hond!”

De jongen zegt hier drie dingen. Maar toch zijn er maar twee aanhalingstekensparen. Dat komt omdat wat er gezegd wordt, doorloopt in een tweede zin. Dat wordt door dezelfde persoon gezegd, dus daarom mag het binnen dezelfde aanhalingstekens staan.
De uiteindelijke tekst komt er zo uit te zien:

“Hé, wacht op mij”, schreeuwde de getraumatiseerde jongen, terwijl hij het op een lopen zette. “Ik word achterna gezeten door een grote hond!” Zijn vriendjes lachten:  “Je gaat me toch niet vertellen dat je bang bent voor dat keffertje!”

 Citeren en nadruk leggen

Citeren doe je door je tekst tussen enkele aanhalingstekens te zetten. Eventueel kun je er nog voor kiezen de tekst schuingedrukt neer te zetten zodat het extra opvalt dat het een citaat is.
Je gebruikt ook enkele aanhalingstekens om nadruk te leggen op een enkel woord of woordgroepje. Wat voor nadruk kun je leggen?

• Je bedoelt het tegenover gestelde van wat je schrijft. Dit is een van mijn ‘kortere’ blogs. Ironie dus.
• Je herhaalt een woord dat iemand heeft gezegd in bijvoorbeeld een interview, een woord dat je bijvoorbeeld zelf niet snel zou gebruiken.
• Als je het woord wil laten opvallen omdat je er later op terugkomt.

Er zijn nog andere redenen om een woord tussen aanhalingstekens te zetten, maar dit zijn de meest gebruikte vormen.
Er valt dus best veel te vertellen over aanhalingstekens. Als je nog vragen hebt hoor ik dit graag in de reacties ;). Als straks de bel gaat, schuif dan je stoel aan en geniet van je avond!
Tring!