Betweter ~ 1) Bemoeial 2) Eigenwijs 3) Eigenwijs mens 4) Eigenwijs persoon 5) Eigenwijze 6) Frik 7) Iemand die alles beter meent te weten 8) Iemand die altijd tegenspreekt 9) Pedant 10) Protocol 11) Pruttelaar (Zuid-Nederlands) 12) Regelneef 13) Waanwijze 14) Weetal 15) Wijsneus

“En toch beweegt zij,” riep Galileo Galilei toen hij levenslang huisarrest kreeg opgelegd van de paus. Hij bleef namelijk beweren dat de aarde om de zon draaide en niet andersom. Dat was paus Urbanus de Achtste niet welgevallig en ook de manier waarop Galilei hem belachelijk had gemaakt in zijn boek kon de paus niet dulden. Pas in 1992 gaf Paus Johannes Paulus de Tweede toe dat Galileo het inderdaad beter wist. Het leven van een betweter gaat helaas niet over rozen.

Betweter is al bekend sinds 1600

Het is ontstaan in het Vroegnieuwnederlands, voor het eerst in een tekst van Bredero. In het boek Schyn-heiligh:

Sulx dat mocht jck beleven dat de wereldt eens gesujvert waer van sulcke bedillallen, neuswijsen en betweters jck souder meer mee vermaeckt wesen als met officien, ampten, hooghheden en sulck maxel van prullen die de gemeene man meent dat het altemael zijn.

Vertaling: Mocht ik het maar beleven dat de wereld ooit gezuiverd zou zijn van zullen bemoeiallen, wijsneuzen en betweters. Ik zou er blijer mee zijn dan met officieren, ambtenaren, hoogheden en zulke ‘maaksels van prullen’ (onzin) waarvan het gewone volk denkt dat ze voortreffelijk zijn.
Bet heeft hier de betekenis van beter. P.H. Schröder beschrijft het als volgt:
De trappen van vergelijking van het bijvoeglijk naamwoord goed waren vroeger: goeder en goedst, maar die zijn al heel vroeg vervangen door beter en best. Naast beter kwam als bijwoord bet voor, dat aanvankelijk betekende: op een betere wijze, maar dat weldra een bijwoord van graad werd.
Dat bijwoord van graad zie je nog terug in het woord betovergrootopa of -oma. Bet geeft dan de graad van nabijheid aan. Je betovergrootopa is de opa van jouw opa.
Ben jij ook een betweter of heb jij juist een hekel aan dit soort mensen? Ik ben benieuwd.
Oorspronkelijk begon Karin Ramaker met de WOT. Na wat omzwervingen via Irene en Hendrik-Jan, kwam de WOT uiteindelijk bij mij terecht. Ik schrijf de WOT nu sinds 2014. Hier vind je alle WOT’s vanaf 2014.
Plaatje: Jyotirmoy Gupta