De Ragnarok is de ultieme strijd tussen de goden en de reuzen, waarbij de goden (en de wereld) uiteindelijk het onderspit zouden delven. Dit wordt ook wel de Götterdämmerung genoemd. Ragnarok als eindstrijd berust echter op een vertaalfout van Snorri Sturluson.

Snorri Sturluson (ik heb de naam niet verzonnen) was een IJslandse dichter, geschiedschrijver en politicus. Aan hem danken we onze kennis over de Noordse mythologie. Hij leefde van 1179 tot 1240. Ongeveer van 1220 – 1230 maakte hij de proza-Edda, daarbij haalde hij Ragnarok en Ragnarokr door elkaar. Het is maar een lettertje, maar er zit een groot betekenisverschil in.
Ragnarok wil zeggen het lot van de goden: dus hoe zij van begin tot einde hun lot vervulden en welke avonturen zij beleefden.
Met Ragnarokr wordt verwezen naar de ondergang van de goden, de echte eindstrijd, de daadwerkelijke Götterdämmerung.
Voor de duidelijkheid houd ik hier gewoon Ragnarok aan, omdat dit het ingeburgerde begrip is voor de val van de Noordse goden.

Er liggen drie factoren ten grondslag aan Ragnarok

1. Het ontstaan van de drie ‘onwezens’ en kinderen van Loki en Angrboda: Hel, de Midgaardslang Jörmungandr en de reusachtige wolf Fenrir (zie ook: De mythe van Loki).
2. De dood van Baldr en het vastbinden van Loki;
3. Fimbulvetr: de grote winter die aan Ragnarok vooraf ging.

Tijdens de eerste oorlog tussen de Asen en de Wanen werd de woonplaats van de goden, de burcht Asgard, vernietigd. Een van de reuzen bood aan om dit te doen. De goden gingen akkoord, mits het hem binnen zes maanden zou lukken. Tot hun schrik was hij drie dagen voor het einde bijna klaar: alleen de poort moest er nog in. Loki verzon een list en lokte de hengst weg waarmee de reus aan het bouwen was.
Thor, die niets van het hele gebeuren wist, wordt erbij gehaald en deze wordt zo boos, dat hij de reus neerslaat met zijn hamer Mjolnir. Hierdoor is er een eed geschonden en dat was iets onvergeeflijks in de Noordse wereld. Deze eedbreuk werd de constructiefout die het einde van de wereld teweeg zou brengen. De goden waren door deze daad betrokken geraakt bij het einde van de wereld, die al vast stond sinds het begin.
Ook de moord op Baldr heeft bijgedragen aan de eindtijd. Hierbij kun je Loki zien als de beëindiger, de vuurgod die de wereld in vlammen laat opgaan, en Baldr is de Beginner, de aanvoerder van de nieuwe wereld. Hij zou na Ragnarok herrijzen als de nieuwe leider.

‘Winter is coming’

Drie lange winters, zonder zomers ertussen, zorgen ervoor dat de moraliteit verdwijnt en dat er conflicten uitbreken. De wolf Skoll en zijn broer Hati verslinden eindelijk de zon en de maan, waar zij al zolang op jaagden en de sterren verdwijnen. De wereld wordt in duisternis gehuld.
Door het schudden van de aarde, raken bomen ontworteld, bergen storten in en iedere keten breekt. Ook de ketenen van Loki die vastgebonden zat na zijn medeplichtigheid aan de moord op Baldr. Ook Fenrir, die vastgebonden zat, breekt los. De wolf zal zijn kwijlende muil zover opensperren, dat zijn onderkaak de wereld raakt en zijn bovenkaak langs de hemel schraapt. En als er ruimte voor was, zou hij hem nog verder openen. Uit zijn ogen en neusgaten spuugt hij vlammen.
Door het stijgen van het water, komt ook Jörmungandr uit de diepten van de oceaan naar omhoog. Met iedere ademteug verspreid de slang een gif dat de lucht en de aarde laat schroeien.

Uiteindelijk komen alle goden, reuzen en andere mythologische wezens bij elkaar voor de eindstrijd. De Asen en de strijders uit het Walhalla wapenen zich en het gevecht begint. Freyr vecht tegen Surtr, maar verliest. Tyr, een andere god, verslaat de hellehond Garm, maar raakt daarbij dodelijk gewond en sterft door het vuur dat de wereld vernielt. Thor verslaat de Midgaardslang met zijn hamer, maar sterft door het gif dat de slang verspreid, vlak nadat hij hem verslagen heeft. Odin vecht tegen Fenrir maar de oppergod wordt door de wolf opgeslokt. De wolf wordt op zijn beurt verslagen door de god Vidar, zoon van Odin, die zijn kaken van elkaar scheurt.
Uiteindelijk verspreidt Surt een allesomvattende brand, die de hele wereld vernietigt. De aarde zakt weg in de oeroceaan.

Maar uit de chaos van de Ragnarok herrijst een nieuwe aarde

Een aarde waarbij het graan nog nooit zo goed groeide, de zeeën nog nooit zo vol met vissen waren en de lucht en de bossen rijk zijn aan leven en ander wild. De dochter van de zon neemt de taak van haar moeder over en vervolgt haar reis aan de hemel. Baldr en Hödr herrijzen uit de hel en Baldr bestuurt de vernieuwde aarde.
Er zijn ook twee mensen die de Ragnarok overleven: Lif en Lifthrasir. Hun namen betekenen ‘Leven’ en ‘Levenslust’ en dit echtpaar zorgt voor de nieuwe wereldbevolking en eren de nieuwe godenwereld, waarbij Balder de leiding heeft.
Ongetwijfeld is er nog veel meer te vertellen over de Noordse mythologie. Maar volgende week ga ik kijken welke andere mythologie ik kan behandelen. Ik twijfel tussen de Keltische en de Egyptische, maar daar zal ik volgende week een beslissing over maken. Stay tuned!
Alle plaatjes komen van Wikipedia.