Eerder al schreef ik een serie over stijlmiddelen op deze site. Afgelopen weekend werd ik gewezen op een stuk over stijlmiddelen in NRC Next. Het gaat om een boek, nee een lexicon, dat uitgekomen is over stijlmiddelen. Toen ik het ging ophalen in de winkel, was ik in eerste instantie verbaasd.
Ik was verbaasd, omdat het zo dun was. Ik heb een aantal boeken vanuit mijn studie over stijlmiddelen maar die zijn een stuk dikker dan dit boek. Dit boek bestaat uit totaal 158 pagina’s.
Wat ik prettig vind aan dit lexicon is het historische overzicht dat Paul Claes en Eric Hulsens aan het begin van het boek geven. Ze beginnen met De institutione oratorio van Quintilianus en gaan via de antieke retorica naar de moderne retoriek zoals deze nu in het onderwijs wordt gegeven. Ik friste mijn kennis van de opbouw van een klassiek retorisch stuk weer op door het benoemen van de verschillende Latijnse termen die daarbij horen: exordium, propositio, divisio, narratio, argumentatio, refutatio, confirmatio en peroratio. En ik werd zelfs wijzer door de vier stijlkwaliteiten die in de inleiding genoemd werden gekoppeld aan de drie stijltypen: genus humile, mediocre en sublime (ofwel: eenvoudig, gematigd en verheven) afhankelijk van het publiek waar je voor spreekt.

De inrichting van het Lexicon

Het Lexicon van stijlfiguren is systematisch ingericht. Het is een woordenboek van stijlfiguren. Mocht je bijvoorbeeld de anakoloet willen opzoeken, kun je direct naar het alfabetische gedeelte gaan.
Zoek je echter een thematisch stijlfiguur, bijvoorbeeld op klank of hoe het eruit ziet, dan vind je vanaf pagina 19 een prima lijst met de verschillende soorten stijlfiguren.
Heb je dan eenmaal je lemma gevonden, dan kun je de volgende informatie verwachten bij het lemma:

1. herkomst van het trefwoord;
2. formele definitie met taalniveau;
3. gebruik van de stijlfiguur;
4. mogelijke formules;
5. mogelijke tekstsoorten;
6. mogelijke functies;
7. literaire en niet-literaire voorbeelden.

Doel van het lexicon van stijlfiguren

Het boek poogt een leesboek, leerboek en werkboek ineen te zijn. Ik heb er nog niet mee gewerkt, maar ik verwacht dat het als werkboek een fijne inspiratiebron zal zijn. Dat komt mede door de belofte die de schrijvers doen op bladzijde 17:

Literatoren, copywriters, journalisten en gewone schrijvers kunnen dit lexicon gebruiken om stijlvariaties te verzinnen. […] De systematische lijst opent onvermoede mogelijkheden. Wie bijvoorbeeld iets wil doen met klank, vindt onder de fonische figuren meer dan vijftig opties.

Ondanks dat dit een dun boekje is, hoop ik dat dit lexicon mij veel plezier gaat brengen. Want Quintilianus heeft gezegd:

Alles wat we zeggen, is een stijlfiguur.

[bol_product_links block_id=”bol_555c86545d105_selected-products” products=”9200000036349965″ name=”review” sub_id=”” link_color=”EA2C4D” subtitle_color=”F98738″ pricetype_color=”590805″ price_color=”EA2C4D” deliverytime_color=”590805″ background_color=”F4F1ED” border_color=”E5D3A9″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]