Ik wil vandaag een observatie met jullie delen. Ik moet je wel waarschuwen: als je het eenmaal hebt gelezen, gaat het je ook opvallen. Het gaat om het woord maar en dan de manier waarop dat woordje wordt uitgesproken.
Het viel me de laatste tijd op dat het woord maar een soort transformatie ondergaat. Ik ben erop gaan letten toen ik een televisieprogramma keek en het hoorde. Ik weet niet meer welk programma het was, maar er kwamen gewone doorsnee Nederlandse mensen in voor.
Het fenomeen dat mij opviel, was dat bij dit interessante voegwoord de laatste r begint weg te vallen. In plaats van [maar] klinkt het woordje nu als [maa].
Het verschijnsel van het wegvallen van letters in een woord noemt men elisie. Nu is elisie eigenlijk een begrip dat vooral voorkomt in de poëzie. Het wordt hier gebruikt ter wille van het metrum: om het ritme goed te houden. Je kunt dan denken aan de eerste zin van het gedicht van de grijsaard:
Gezwinde grijsaard die op wakk’re wieken staag
Het weglaten van de e in wakkere is een elisie.
In de taalkunde heet dit redundantie
Kennelijk is de r in maar redundant aan het worden. Ik zou het moeten bijhouden: wie het zegt en in welk tv-programma om er een helder beeld van te krijgen. Zo kan ik bekijken in welke bevolkingslagen het woordje [maa] optreedt. Wellicht is er zelfs een gesproken corpus (lichaam van gesproken teksten) waarnaar onderzoek gedaan kan worden.
Maar uit luiigheid…
… laat ik dit liever aan onderzoekers over. Ik signaleer alleen maa.
