Op los zand bouwen betekent dat je geen stevig fundament hebt voor je bewering. Je baseert je op niets. Een variatie hierop met een iets andere betekenis, is: het hangt met los (of droog) zand aan elkaar. Dat betekent dat er geen samenhang is. Veel van de Nederlandse spreekwoorden hebben een bijbelse achtergrond. Dat is ook het geval bij het spreekwoord van vandaag.
Deze komt uit één van de gelijkenissen die Jezus vertelde aan zijn discipelen. Deze gelijkenis vind je in Matteüs 8:24-27 en in Lucas 6:46-49.

Op los zand bouwen

Twee mannen bouwden een nieuw huis. Daarbij werden ze buren van elkaar. De ene man bouwde zijn huis op een rots, waar hij veel werk voor moest doen: hij groef de grond uit tot aan de rotsige ondergrond en bouwde vanaf daar zijn huis op met stenen. Hij was daar heel lang mee bezig, maar het huis werd heel mooi en stevig en was tegen storm, wind en overstromingen bestand.
De buurman die zag hoeveel werk zijn buur had gehad, dacht bij zichzelf: “Wat een werk heeft mijn buurman gehad, dat ga ik mooi niet doen. Ik bouw net zo’n mooi huis, gewoon op het zand, dat is veel sneller klaar en minder zwaar werk.”
De man die zijn huis op de rotsen had gebouwd, waarschuwde zijn nieuwe buurman: “Bij de eerste storm waait je huis weg, je kunt beter op de rotsen bouwen.” Maar de man lachte en zei dat zijn huis net zo mooi werd als dat van de rotsbuurman maar dan met minder werk.
Beide mannen woonden met veel plezier in hun huizen en de zomer ging uiteindelijk over in de herfst. Op een dag dat niemand het verwacht had, brak er een gigantisch noodweer uit: de rivier waar beide huizen naast stonden, trad buiten zijn oevers en de wind wakkerde aan tot orkaankracht. De buurman die zijn huis op het zand had gebouwd, zag zijn huis ineenstorten als een kaartenhuis en hij vluchtte naar zijn buurman.
De man met het huis op de rotsen zag zijn nu dakloze buurman naar hem toe komen. Hij opende zijn deuren en bood hem gastvrij onderdak. De zandbuurman zag nu pas in hoe stom hij was geweest. Hij prees zijn buurman voor zijn verstand en bedankte hem voor de gastvrijheid. Toen de winter voorbij was, bouwde de man een nieuw huis, maar nu op de rotsen. Hij had zijn les geleerd.