Politiek correct schrijven: een prinses op de erwt
Soms zie je ze in de krant: ingezonden brieven met mensen die vallen over de woordkeuze van een redacteur. “Weet u dan niet, dat het woord zwart een zeer negatieve bijklank heeft? Kunt u dan geen andere uitdrukking gebruiken voor een zwarte dag?” Mensen die hierover vallen vinden over het algemeen denk ik weinig medestanders. De erwten van politiek correct taalgebruik worden hier niet gevoeld.
Het wordt moeilijker als er woorden gebruikt worden die bevolkingsgroepen aanduiden, die inmiddels ook een negatieve lading hebben gekregen. Dat zie je bijvoorbeeld aan de woorden gastarbeiders, migranten en allochtonen. Deze woorden zijn in de afgelopen vijftig jaar gebruikt voor mensen uit andere landen die hier kwamen werken of wonen. Alledrie hebben ze inmiddels een nare bijsmaak gekregen.
Een ander, minder beladen vorm van politiek correct zijn, is sekseneutraal schrijven. Je ziet het wel als een auteur in zijn voorwoord schrijft dat daar waar hij staat ook zij gelezen moet worden. Een vorm die verzonnen is om sekseneutraal te kunnen zijn, is het woord zhij. Ik ben het zelf nog nooit tegengekomen.
Politiek correct schrijven is een vorm van zelfcensuur
Je kunt ervoor kiezen om politiek correct te schrijven. Het voordeel is dat je je publiek niet van je vervreemdt. Het nadeel is dat je met een nieuwe formulering juist nadruk kan leggen op die negatieve bijbetekenis van het woord dat je niet gebruikt.
Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van het woord lichamelijk gehandicapt in vergelijking met fysieke beperking. Je legt toch nadruk op wat iemand niet kan en degene met de beperking zal niet ineens uit de rolstoel stappen. Om met onderzoeker Robert Hughes te spreken: je begeeft je in een linguïstisch Lourdes. Een eufemisme gebruiken zal niet helpen om het beter te maken.
Dat zie je ook als er bij een school of een disco een schietpartij is geweest of een ander geweldsincident: de naam van de instelling verandert om het gebeurde af te sluiten, maar dat wil niet zeggen dat men vergeet wat er is gebeurd. Aan naamsverandering zit altijd een luchtje.
Kortom, bedenk goed wie je doelgroep is en bedenk of je daarvoor politiek correct moet schrijven of niet. Als je weet dat je doelgroep gevoelig is voor erwten, vermijd ze dan vooral.
Wil je juist mensen prikkelen, gebruik dan woorden die dat voor elkaar krijgen.
Overigens merk ik dat ik zelf ook moeite deed om politiek correct te blijven in deze blogpost. Ik wil graag meegeven dat woorden alleen maar een groep klanken is of letters op papier. Woorden kunnen zelf geen negatieve bijklank hebben. Dat doen mensen. Als je nieuwe woorden gebruikt om vooroordelen te vermijden, zullen die nieuwe woorden de vooroordelen overnemen van de lezer op het moment dat hij of zij die vooroordelen heeft. Maar dat terzijde.
[bol_product_links block_id=”bol_54ecdbe1cc987_selected-products” products=”1001004000931878″ name=”culturecomplaint” sub_id=”” link_color=”EA2C4D” subtitle_color=”F98738″ pricetype_color=”590805″ price_color=”EA2C4D” deliverytime_color=”590805″ background_color=”F4F1ED” border_color=”E5D3A9″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]
Meer weten of vragen?
Ben je geïnteresseerd geraakt door dit blog? Stuur me een berichtje en help je verder!
1 Reactie
Trackbacks/Pingbacks
- Martha Pelkman (@drspee) - Politiek correct schrijven: een prinses op de erwt http://t.co/jAjLYYf4Ch
Zwarte Piet is racisme, Piet vrij, Roet in het eten zijn een paar aktie groepen tegen het gebruik van een Blackface in ons kinderfeest.
Toch denk ik dat je nu heel genuanceerd over onze taal hebt geschreven.
Respectvol met elkaar omgaan heeft met worden en toon te maken.
Vriendelijke groet,