The Circle van Dave Eggers draait nu in alle bioscopen. Voordat ik naar deze film ga, wilde ik eerst het boek lezen. Omdat ik veel in de auto zit en niet zo heel veel tijd heb om te lezen, luisterde ik het boek via Storytel op mijn telefoon. Ik luisterde de volledige ‘unabridged’ versie in het Engels. Ik zag veel vergelijkingen met 1984 en Animal Farm van George Orwell. Wat een boek!

En dat bedoel ik heel positief, want ondanks dat het een beklemmend boek is, werd ik er volledig door meegezogen. Net als de hoofdpersoon, Mae Holland, voelde ik dat ik langzaam de logica van het bedrijf ging overnemen. Wat heb je te verbergen? Waarom deel je niet op social media wat je aan het doen bent? Waarom hang je geen camera’s in je huis op? Stukje bij beetje geeft Mae haar privacy op, beantwoordt vragen in een eeuwigdurende enquête en laat steeds meer mensen toe op haar persoonlijk Circle profiel. De Circle kun je zien als een bedrijf dat Google, Facebook en Twitter in zich verenigt.
Het bedrijf hanteert leuzen als: privacy is diefstal, geheimen zijn leugens en sharing is caring. Deze leuzen zijn van Mae’s hand. Ze heeft een publiekelijk gesprek over haar aanvaring met de politie, nadat ze een nachtelijk kajaktripje heeft gemaakt. Een van de bazen van het bedrijf, Eamon Bailey, lijkt meer gekwetst door het feit dat ze geen foto’s heeft gedeeld, dan dat ze een kajak heeft ‘geleend’. Aan het einde van dit gesprek laat Mae aan alle medewerkers van de Circle weten dat zij ‘transparant’ wordt. Dat wil zeggen: ze heeft de hele dag een camera om haar nek hangen die alles registreert wat zij doet en zegt en live verbinding heeft met het internet zodat de hele wereld mee kan kijken. Steeds meer politici in de hele wereld en hun staf worden ook transparant. Alle gesprekken worden live uitgezonden. Iedereen kan meekijken. Mae zegt het zelf:

Ik wil gezien worden. Ik wil bewijs dat ik bestaan heb… De meeste mensen willen dat. De meeste mensen zouden alles dat ze hebben, iedereen die ze kennen, willen ruilen – ze zouden het allemaal ruilen als ze maar wisten dat ze gezien en erkend zouden worden, dat ze misschien zelfs herinnerd worden. We weten allemaal dat de wereld te groot is voor ons om van betekenis te zijn. Dus alles wat we hebben is de hoop om gezien of gehoord te worden, al was het maar voor één moment.

Zelfs haar ouders en ex-vriend Mercer ontkomen niet aan de Circle: haar ouders krijgen camera’s in hun huis om de situatie met haar zieke vader te monitoren. Mercer maakt kroonluchters van hertengeweien. Mae zet een foto ervan op haar profiel tegen zijn zin en krijgt zelfs reacties uit Dubai. Het gaat zelfs zo ver dat hij verhuist naar een afgelegen plek. Later in het boek gaat Mae publiekelijk op zoek naar Mercer en dat loopt niet goed af.
En dan is er nog de mysterieuze Kalden. Een jonge man met grijze haren die waarschuwt voor de macht die de Circle krijgt. Hij wil graag dat zij haar aanzienlijke invloed aanwendt om de vervolmaking van de cirkel te voorkomen. Wat doet Mae?

1984, Animal Farm en The Circle

Deze roman kun je zien als een ‘update’ van 1984 van George Orwell. De beklemming van steeds bekeken worden, steeds meer privacy opgeven, steeds meer ingesloten worden in een bedrijf en de logica van dat bedrijf laat zien hoe je steeds meer informatie over jezelf prijsgeeft. Wat als Twitter, Google en Facebook een bedrijf worden? Hoeveel informatie hebben zij dan tot hun beschikking?
De logica die gebruikt wordt door Bailey om Mae ervan te overtuigen dat ze fout zat met haar nachtelijke uitje en Jared, haar baas bij Customer Experience dat ze meer haar best moet doen om haar ranking omhoog te krijgen door te delen, liken en reviewen op haar Circle profiel, komen overeen met Animal Farm. De varkens, met name Squealer en Napoleon, hebben daar het monopolie geclaimd op de logica en kunnen hun onderdanen dus alles wijsmaken, zelfs dingen die de andere dieren met eigen ogen hebben gezien, worden verdraaid zodat er een betere waarheid uitkomt. Een waarheid die voornamelijk beter is voor de varkens.

Symbolen en motieven in The Circle

Er zijn zoveel symbolen en motieven te vinden in dit boek: de scheur in Mae zelf waarin miljoenen stemmen schreeuwen en lijken te verdrinken, de transparante haai die alles verslindt, het aantal schermen dat Mae op haar bureau heeft staan in de loop van het verhaal.
De transparante haai die alles verslindt, vind ik het meest indrukwekkende symbool: het staat voor de transparantie van de Circle die andere bedrijven met goede ideeën inlijft om er zo zelf beter van te worden. De uitscheiding van de haai is as. Dat riep bij het beeld op dat alles stof en as is en dat alles tot stof en as zal wederkeren.
In het begin heeft Mae maar twee schermen: een voor de klant vragen en een voor de berichten van haar manager. In de loop van het verhaal krijgt zij steeds meer schermen. Het loopt zelfs op tot elf: het gekkengetal. Wat natuurlijk weer symbolisch is: hoeveel schermen kun je bijhouden zonder gek te worden?
De zwarte scheur binnenin Mae, die zij sluit door achter haar bureau te gaan zitten en vragen te beantwoorden, staat wat mij betreft voor de echte Mae die langzaam verdrinkt in alle transparantie. De enige keren dat ze echte, inhoudelijke gesprekken kan voeren, is als zij op de wc zit. Dan mag ze de audio uitzetten.

Mijn mening

The Circle gaf mij een futuristisch kijkje in een wereld, gedomineerd door één bedrijf, dat alles van je weet en zelfs de politiek heeft ingelijfd. Het was een angstig en beklemmend gevoel. Tijdens het luisteren wilde ik Mae steeds harder door elkaar schudden: “Wat doe je? Waar ben je mee bezig? Heb je echt zoveel validatie nodig?” Die validatie werd nog het best zichtbaar in het aantal likes dat Mae kreeg tijdens Demoxie: een programma waarmee mensen direct invloed hebben op de politiek. Niet iedereen vond Mae geweldig. Zo’n 388 mensen vonden haar niet leuk en in plaats van focussen op de likes die ze kreeg, focust ze op de negatieve reacties.
The Circle is een boek dat je niet wil lezen, maar als je er eenmaal in begonnen bent, kun je het niet meer wegleggen. De beklemming, de gebruikte logica, de drogredenen (privacy is diefstal, geheimen zijn leugens) zuigen je mee en aan het einde van het boek krijg je nog een keer een shock. Een aanrader!
[bol_product_links block_id=”bol_5923fe21af17e_selected-products” products=”9200000020683226″ name=”review” sub_id=”cirkel” link_color=”AD232C” subtitle_color=”683C26″ pricetype_color=”EF9B4B” price_color=”AD232C” deliverytime_color=”683C26″ background_color=”FFFFFF” border_color=”683C26″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”1″ show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]