Knopen. Voor je het weet springen ze van je jasje. Zeker als ze met zo’n fabrieksstiksel zijn vastgezet. Hoe vaak moest mijn moeder vroeger niet knoopjes aan onze jassen opnieuw vastzetten omdat ze eraf waren gegaan bij het spelen? Tenminste, als we ze nog konden terugvinden. Daarom is het belangrijk om je knopen te tellen: heb je ze allemaal nog?

Zijn knopen tellen gaat om veel meer dan alleen maar zorgen dat ze vast blijven zitten. Het betekent dat je op een grappige manier erachter probeert te komen of je iets wel of niet doet. Je begint te tellen bij de onderste knoop met ‘ik doe het wel’ en zo ga je door tot je de laatste knoop hebt geteld. Heb je een even aantal knopen, dan doe je het niet en bij een oneven aantal knopen doe je het wel. Dit is wat Onze Taal en het Groot Uitdrukkingen woordenboek van Van Dale zeggen over dit spreekwoord.
Het spreekwoord komt al voor in een citaat uit 1698:

Ik tel op myn knoopen even of oneven.

Even mijn eigen knopen tellen

In mijn hoofd zit een andere, depressievere verklaring van het spreekwoord. Ik weet niet waar het vandaan komt, maar ik ga het hier opvoedkundig geheel onverantwoord toch delen.
In mijn hoofd zit vast verankerd dat knopen vroeger duur waren. Alleen rijke mensen konden knopen betalen. Als je dus een jas met knopen had, dan was je van de gegoede burgerij. Nu kon het natuurlijk zijn, dat het fortuin je de rug toekeerde en dat je dus geen geld meer had. Om dan toch te kunnen eten, moest je je knopen verkopen.

Soldaten konden hun knopen tellen

Zo’n uniformjasje had best wel wat knopen. Zo konden ze overleven tot hun knopen op waren en ze een nieuwe baan hadden gevonden.
Het is natuurlijk niet de officiële verklaring, maar ik vind deze verklaring, hoewel zwartgalliger, toch leuker dan die van het onzeker zijn en op die manier een besluit nemen.
Spreekwoorden zijn de kers op de taart van de Nederlandse taal, de krenten in de pap, zogezegd. Iedere week wil ik een spreekwoord behandelen. Voel je vrij om een spreekwoord aan te dragen als je wil weten waar het vandaan komt. Dan ga ik op onderzoek. Bekijk alle spreekwoorden.
Plaatje: Pixabay