“Dat is een mijl op zeven!” wordt vaak gezegd als je iets op een omslachtige manier doet. Er is namelijk een snellere manier om te doen wat je doet. Om het geheel te compliceren: “De mijl op zeven gaan, d.w.z. een omweg maken; eig. de mijl niet op vier maar op zeven vierde deelen nemen, dus den weg, dien men te gaan heeft, met drie vierendeelen op elke mijl door omloopen verlengen.” Aldus F.A. Stoett.
Dat behoeft uitleg. Vroeger rekenden mensen in mijlen, zoals de zeelieden dat nu nog doen met zeemijlen (1 zeemijl = 1852 meter). De Hollandse mijl werd niet in afstanden gerekend, maar in uren. Eén Hollandse mijl was ongeveer ‘een uur gaans’. Ongeveer 5 kilometer dus. Je kon deze mijl in kwarten opdelen: een kwart uur gaans, een half uur gaans, drie kwartier gaans.
Iemand die een mijl op zeven loopt, doet hem niet in vier kwarten, maar in zeven kwarten. Hij loopt dus drie kwartier langer over wat een uur gaans had moeten zijn. Dat is bijna dubbel zoveel tijd.
Een mijl op zeven in Limburg ontstaan?
In Limburg ligt een zeer bochtig weggetje tussen Meijel en Sevenum. Dit weggetje is zo bochtig, dat je er bijna dubbel zo lang over doet om van de ene naar de andere plaats te gaan.
In Google maps is het bochtige weggetje niet meer terug te vinden. Maar ik kan me voorstellen dat de Peel met zijn heuvelachtige gebied een rechte weg onmogelijk maakte vroeger. Overigens, zegt Onze Taal, is het onwaarschijnlijk dat een spreekwoord is ontstaan op basis van zo’n onbelangrijk weggetje.
Update: De weg tussen Sevenum en Meijel is niet heuvelachtig maar moerasachtig. Wellicht moest de weg zich om de moerassen heen kronkelen en was de weg daarom bochtig. Met dank aan Carel, die mij wees op mijn topografische misvatting.
Spreekwoorden zijn de kers op de taart van de Nederlandse taal, de krenten in de pap, zogezegd. Iedere week wil ik een spreekwoord behandelen. Voel je vrij om een spreekwoord aan te dragen als je wil weten waar het vandaan komt. Dan ga ik op onderzoek. Bekijk alle spreekwoorden.
Plaatje: jean wimmerlin
