Zij heeft het boze oog wordt gezegd van iemand (vroeger vooral vrouwen) die de mogelijkheid heeft om een ander kwaad te doen. We zien dit spreekwoord ook nog terug in twee andere spreekwoorden: hij heeft geen goed oog op ons en een kwaad oog op iemand hebben. In het volksgeloof gaan veel verhalen de ronde die met het boze oog te maken hebben.
K. Ter Laan zegt in zijn Nederlandse spreekwoorden spreuken en zegswijzen over de volksverhalen:

Algemeen verbreid volksgeloof, in ‘t bijzonder in de Zuidelijke landen, doch ook bij ons.

Dit intrigeert mij. Ik ken namelijk best wel wat verhalen over het boze oog uit de Arabische beschaving, maar Nederlandse verhalen met het boze oog ken ik niet. Dus ging ik op onderzoek uit.
Ik kwam terecht bij de volksverhalenbank van het Meertens Instituut. Hier staan veel volksvertellingen met het boze oog als onderwerp. Vaak even gruwelijk als intrigerend.

Verhalen over het boze oog

Zo is er het verhaal van een loensend meisje. Telkens als zij naar een kind kijkt, dan gebeurt er iets met dat kind. Om te voorkomen dat er ooit nog iets kan gebeuren met de kinderen, worden de ogen van het meisje dichtgenaaid. Als zij jaren later weer haar ogen opent en kan zien, neemt ze wraak op de mensen die haar dit aandeden en vernietigt haar geboortedorp.
Een ander volksgeloof gaat over huilende baby’s. Als ze veel huilen komt dat namelijk door het boze oog. Om kracht van het boze oog te breken, moet je zeven lucifers afsteken en doven in een glas water.

Het getal zeven

Vaak komt het getal zeven terug in deze volksverhalen. Zeven is namelijk een heilig getal. Denk maar aan de zeven dagen van de week, zeven wereldwonderen, zeven schoonheden, zeven vette en zeven magere jaren. Er zijn zeven beschermende gebeden waarvan men geloofde dat ze beschermden tegen allerlei kwaad.

Ontstaan van het boze oog

Er wordt gezegd dat het boze oog ontstaan is in het Soemerische rijk. Het geloof verspreidde zich van daaruit naar het Midden-Oosten en het westen, waaronder Zuid- en later Noord-Europa, onder meer naar het Keltische rijk. Het boze oog is ook bekend in Turkije als nazar en in het Arabisch als ayin harsha.
Vaak kwam je ogen tegen op schepen in vroeger tijden en nu worden prullen verkocht met ogen erop. Vaak denkt men dat dit het boze oog is, maar juist het tegendeel is waar. Het oog dat we op souvenirs van nu zien en op boten van toen is een oog dat het boze oog moet wegkijken. Dat kun je zien omdat die ogen blauw zijn. Blauw werd gezien als een zuivere kleur en kon dus het boze oog overwinnen. Vaak zie je deze ogen op amuletten en talismannen die gedragen worden.