“Papier hier!” roept holle bolle Gijs in de Efteling. “Papier hier! Dank je wel.” Geldt dat straks ook voor boeken? De vraag die Peter dit keer stelt in zijn #50books vraag 30: Hoe lang nog voordat we niet meer weten hoe een boek te gebruiken?
Eerst een andere vraag. Hoe lang bestaan er al langspeelplaten? Ik weet nog hoe ze werken en ik heb er nog met plezier naar geluisterd. De langspeelplaat bestaat volgens Wikipedia sinds 1948. Sinds datzelfde wikipedia-artikel is de LP rond 1990 grotendeels vervangen door de cd.
Lezen met een ereader, eigen collectie
Mijn nichtje en neefje, geboren in respectievelijk 1991 en 1989, zagen toen zij een jaar of tien waren voor het eerst een LP. Mijn vader zette er eentje op met klassieke muziek. “Wat is dat”, vroeg mijn neefje. Dus mijn vader legde uit dat dit een LP was en dat in de groeven muziek zat waar een naald overheen ging. Door de snelheid van het draaien, werden de putjes in de groeven omgezet in muziek. Vrij kort door de bocht, maar de kids begrepen het. Zij kenden de LP dus gewoon niet meer. Mede doordat hun vader al vroeg een cd-speler had aangeschaft. Dit speelde zich af rond de eeuwwisseling. Dat is dus 52 jaar na het ontstaan van de LP.

Duurt het ook zolang voor het boek van papier niet meer bekend is?

Als het aan een voormalige werkgever van mij ligt, dan waren we allemaal nu al om naar de ereader (affiliate) of andere digitale apparaten waarop we kunnen lezen. Alleen: Nederland wil nog niet zo aan de ereader. We missen de geur van het boek, de knisperende bladzijden tussen onze vingers en het gewicht van een kloeke pil op je schoot. Dat kan een ereader inderdaad niet vervangen.
Ik weet niet hoe de overgang van stenen lei en papyrusrollen naar perkamenten boeken is gegaan. Wellicht net zo lastig als we nu van boek naar ereader switchen? En hoe zijn we overgestapt van de bakelieten plaat naar de LP?
Het papier uit de 19e eeuw is verschrikkelijk slecht van kwaliteit. De boeken uit die tijd zijn aan het vergaan. Ik ben blij dat er projecten gaande zijn waarbij boeken uit die tijd gedigitaliseerd worden, zodat ze niet verloren gaan. In 2007 waren er zelfs gemeentes die een proef deden met een iPad om de vergaderstukken op te zetten, zodat er geen papier meer hoefde te worden gebruikt. Wat de resultaten van die experimenten zijn, weet ik niet.
Maar hoe lang het gaat duren voor we niet meer weten hoe een boek werkt? Een halve eeuw? Een eeuw? Nog langer? De generatie die de oorlog heeft meegemaakt is inmiddels bijna verdwenen. De geboortegolfkinderen die de wederopbouw hebben meegemaakt, zijn de oma’s en opa’s van nu. Zij kunnen straks hun kleinkinderen vertellen dat er in het begin van de 21e eeuw nog met boeken werd gewerkt. Of misschien is dat aan mij voorbehouden?
Luister kinders, oma spreekt: