Vorige week had ik een paar prachtige argumentaties over mijzelf geschreven. Ik zal ze volledigheidshalve nog even herhalen:

Martha is een goede schrijfster, want ze weet haar lezers altijd te boeien met haar blogposts.
Martha weet veel van taal, want ze schrijft er iedere dinsdag een blogpost over.

Prachtige redenaties, maar de vraag is of ze aanvaardbaar zijn.

wordle.net

Hoe beoordeel je de aanvaardbaarheid van een argumentatie?

Om aanvaardbaarheid te beoordelen, bekijk je een aantal aspecten van de argumentatie. Het gaat hier om het geheel van argumenten in een betoog, niet één enkel argument, tenzij het betoog uit een argument bestaat.

1. De auteur

Kijk naar wie er argumenteert: een tandarts die spreekt over tandverzorging is een stuk geloofwaardiger dan een groenteboer die biefstuk probeert te verkopen. De deskundigheid van de spreker of schrijver is van belang als je wil beoordelen of de argumentatie aanvaardbaar is.

2. De bronnen

Waar heeft de spreker of schrijver zijn informatie vandaan gehaald? Zijn de bronnen relevant, te controleren en is het gezaghebbend en recent? Het argument van diezelfde tandarts die zijn bronnen uit de 19e eeuw haalt, is minder aanvaardbaar dan een tandarts die argumenteert met onderzoek uit 2014.

3. De kwaliteit

Zijn de argumenten waar of aannemelijk? Daarom zijn feiten altijd het meest gebruikt in het argumenteren. Feiten zijn namelijk controleerbaar en dus sneller aannemelijk dan vergelijkingen of voor- en nadelen (wat voor jou een voordeel is, kan voor mij een nadeel zijn).

4. De kwantiteit

Nadat bij de beoordeling van de kwaliteit de niet aannemelijke argumenten zijn afgevallen, kijk je of er nog voldoende sterke argumenten over zijn. Een betoog waarbij nog maar één argument is overgebleven, is niet sterk genoeg om aanvaard te worden.

5. De relevantie

Hebben de overgebleven argumenten betrekking op het onderwerp? Als een slager zijn biefstuk probeert te verkopen door te zeggen dat de asperges bij de groenteboer in de aanbieding zijn, dan is dat een leuk argument, maar het heeft geen directe betrekking op de biefstuk.

6. De stap van argumenten naar standpunt

Sluiten de argumenten logisch aan bij het standpunt? Is het standpunt aannemelijk of waar? Als dat het geval is en alle bovenstaande punten zijn nagelopen, dan kun je beoordelen of de argumentatie en daarmee de stelling aanvaardbaar is. Het is van belang dat je de argumentatie in deze volgorde controleert.
Is een argumentatie lastiger, dan kun je nog een aantal kritische vragen stellen bij de laatste stap voor je besluit of het betoog aanvaardbaar is. Die kritische vragen horen bij de typen argumentatie die ik vorige week beschreef.

• Bij oorzaak of reden en gevolg:
  • zijn er andere oorzaken of redenen te bedenken?
  • kan de oorzaak of reden ook voorkomen zonder dit gevolg?
• Bij voor- en nadelen:
  • is het voor- of nadeel echt aanwezig?
  • zijn er voor- of nadelen die erger zijn?
• Bij vergelijkingen:
  • zijn de twee delen van de vergelijking goed te vergelijken?
  • zijn er belangrijke verschillen die de vergelijking teniet doen?
• Bij voorbeelden:
  • zijn de voorbeelden regel of zijn het uitzonderingen?
• Bij gezaghebbende bronnen:
  • is de genoemde bron of persoon daadwerkelijk een deskundige op zijn gebied?
  • vind ik zelf dat die persoon een aanvaardbare autoriteit is?
• Bij kenmerken of eigenschappen:
  • gaat het kenmerk of de eigenschap echt (altijd) samen met de in het standpunt genoemde bewering?
  • is het verband tussen kenmerk of eigenschap en de stelling logisch?

Terug naar de voorbeelden die ik noemde in het begin.

Ik haal er eentje uit:

Martha is een goede schrijfster, want ze weet haar lezers altijd te boeien met haar blogposts.

Omdat dit een simpele argumentatie is (één standpunt met één argument) ga ikde aanvaardbaarheid testen, zonder de kritische vragen te stellen.
Het standpunt: Martha is een goede schrijfster
Het argument: want ze weet haar lezers altijd te boeien met haar blogposts
We hebben hier te maken met een kenmerkargumentatie. Een goede schrijfster weet lezers namelijk te boeien met haar schrijfsels.
Eerst eens kijken wie er spreekt: dat ben ikzelf. Tja, ik ben natuurlijk partijdig en ik heb er eigenbelang bij dus de auteur wordt al gediskwalificeerd. Snik.
Er wordt geen bron genoemd, maar als iemand anders, buiten mijn familie- en vriendenkring zich beroept op weer iemand anders, dan had de bron aanvaardbaar kunnen zijn.
De kwaliteit van het argument: is boeiend zijn een kenmerk van goede schrijfsters? Jazeker, dus ook het argument wordt goed bevonden. Daarnaast is het argument sterk genoeg. Hij mag blijven.
De kwantiteit is een beetje sneu: slechts één argument. Daar kijk ik dus dan maar niet naar. Het argument is daarentegen wel relevant, want het argument heeft direct betrekking op het onderwerp.
De laatste: is de stap van argument naar standpunt logisch? Wat denken jullie? Volgende week krijg je daar antwoord op, als ik de drogredenen ga behandelen.