Een goed verhaal moet spanning hebben, tenzij je een verhaal wil vertellen om mensen in slaap te laten vallen. Maar hoe bouw je dan spanning op in zo’n verhaal? Daarvoor heb ik zeven tips voor je.
Spanning kun je opbouwen op verschillende manieren. Het is niet alleen de spanning tussen de hoofdpersoon en zijn tegenstander. Het is veel meer dan dat.

1. De katalysator

Iets moet het verhaal beginnen. Of dat nu een gevecht is om twaalf uur ‘s middags tegen de sheriff in de dorpsstraat of een belangrijke beslissing die iemands leven volledig op zijn kop zet. De eerste actie, de katalysator zet alles in beweging.

2. De tikkende klok

In veel films en boeken, met name thrillers, is de tikkende klok een belangrijke spanning leverancier. Hoe vaak is de klok van een tijdbom bij James Bond niet gestopt op 7 seconden voordat de bom afging? Dit is een element dat altijd spanning oplevert in een verhaal. Of het nu om een bom gaat of dat je een race tegen de klok loopt.

3. Achterhouden van informatie

Alles wat de hoofdpersoon niet weet, levert spanning op. Als je de lezer wèl die informatie geeft via een ander vertelstandpunt, dan kun je de lezer op het puntje van zijn of haar stoel houden. Weet je nog, de poppenkast van vroeger? Dan verstopte de boef zich achter een boom en Jan Klaassen wist dat niet. Jij zat dan voor de poppenkast te schreeuwen naar dat popje omdat je niet wilde dat hij gepakt zou worden.
Zoek hierin wel de balans, want teveel informatie achterhouden is ook niet goed. Je kunt het langzaam aan vertellen door hints te geven door het verhaal heen.

4. Een abrupte plotwending

Een wending in het verhaal die de plannen van je hoofdpersoon dwarsboomt, creëert spanning. De goed uitgedachte plannen van je personage kunnen ineens niet meer doorgaan en dat geeft wrijving. Nu moet de hoofdpersoon nieuwe plannen uitdenken. Back to the drawing board.

5. Een conflict geeft ook spanning

Een conflict is altijd leuk. Dat levert namelijk spanning op. De meeste mensen denken dan vaak aan een conflict tussen de hoofdpersoon en een tegenstander. Hoe zou het zijn als er een conflict ontstaat tussen vrienden? Denk bijvoorbeeld aan Boromir uit In de Ban van de Ring. Hij begeert de Ring en er ontstaat een ruzie tussen Frodo, de Ringdrager, en Boromir. Dit conflict bouwt al op sinds het reisgezelschap op weg gaat en komt aan het einde van het eerste boek tot uitbarsting.
Ook een intern conflict kan een interessant gegeven zijn om spanning op te bouwen. Het interne conflict gaat dan bijvoorbeeld om een angst of een zwakte die je hoofdpersoon moet overwinnen om zijn of haar doel te bereiken.

6. Een ingewikkelde geschiedenis

Hoe lastiger de geschiedenis van je hoofdpersoon, hoe leuker de complicaties die kunnen optreden in de loop van het verhaal. Laat daarom niet alles in een keer zien, want dan geef je teveel weg. Dan kun je geen spanning meer opbouwen. Soapseries kunnen dat heel goed: die laten dan ineens verloren zoon of broer weer op de stoep staan waar je nog nooit eerder over gehoord hebt. Of ineens blijkt dat ene leuke meisje toch nog getrouwd met een hork van een vent, terwijl ze inmiddels een nieuwe vriend heeft waarmee ze al voor het altaar staat.

7. Een cliffhanger

Ook een methode op spanning op te roepen die geperfectioneerd is door soapseries. Want als er spanning is, wil je weten hoe het verder gaat. Dat is ook zo met een page turner. Zo’n boek dat je tot diep in de nacht blijft lezen omdat je per se wil weten hoe het verder gaat. En voor je het weet is het half vier ‘s nachts en de wekker gaat om zeven uur.
In een boek gebruik je cliffhangers aan het eind van een hoofdstuk. Of, als je meerdere delen schrijft, aan het einde van het boek. Daarbij is het natuurlijk niet verboden om aan het einde van de hoofdstukken ook een cliffhanger te gebruiken, maar doseer het dan wel. Ieder hoofdstuk spannend eindigen is teveel van het goede.

Bonustip 8. Je lezers vasthouden als het even minder spannend is

Hoe houd je nu de lezer vast als je even wat minder spanning in een hoofdstuk hebt? Dat doe je door ze vragen te laten stellen. Bijvoorbeeld: waarom reageert de hoofdpersoon op een bepaalde manier? Waarom wil hij of zij een bepaald ander bijpersonage niet zien? Als je deze vragen een beetje aan het einde van je hoofdstuk stelt, dan creëer je een voorwaartse beweging, waardoor je lezers door willen blijven lezen.
Ik hoop dat je wat hebt aan deze tips. Laat het me weten in de reacties. Natuurlijk zijn vragen ook altijd welkom. Wil je meer weten over spanningsopbouw en boeken schrijven? Neem dan contact met mij op!