Er zijn niet zo heel veel spreekwoorden die over mosterd gaan. De meeste zijn best bekend: weten waar Abraham de mosterd haalt en dat is mosterd na de maaltijd. Maar er is een andere die wat minder bekend is: door de mosterd halen. En dat is meestal niet zo leuk als je dat gebeurt.

Voor ik over de betekenis van dit spreekwoord schrijf, is het misschien handig om te vertellen hoe mosterd gemaakt wordt. De ingrediënten van deze smaakmaker zijn water, azijn, zout en mosterdzaden.

Iemand door de mosterd halen is gemeen

De scherpe smaak, die veroorzaakt wordt door de verbinding tussen water en mosterdzaden, zorgt ook voor een scherpe prikkeling van de neusslijmvliezen. Als je door iemand door dit goedje gehaald wordt, dan word je dus op een pijnlijke manier terechtgewezen. Je krijgt heel duidelijk te horen wat je precies fout hebt gedaan.
Het spreekwoord is al te vinden in de refreinen van Anna Bijns. Deze dichteres leefde van 1493 tot 1575 in Antwerpen. Zij schreef:

Abten, proosten, dekens, canuncken ook,
Hoortmen alomme deur den mostaert halen.

Vrij vertaald: alle geestelijken hoort men door de mosterd te halen. Dit is te vinden in refrein 170.

Andere talen

Ook in het Afrikaans is dit spreekwoord te vinden: iemand deur die mosterd trek. In het Fries zegt men: immen troch de moster fiterje of helje. In het Frans trekt men iemand door de tabak: passer quelqu’un à tabac.
Wil je de mosterd wat zoeter maken? Doe er dan wat suiker of honing doorheen en wijs de persoon in kwestie niet publiekelijk terecht.
Iedere dinsdag geeft Carel de Mari op zijn blog een woord op waarmee je een spreekwoord kunt bespreken. Iedereen kan altijd meedoen. Hoe? Mag je zelf weten. Je kunt een verhaal schrijven waarin het spreekwoord een rol speelt, je kunt in de etymologie duiken en de oorsprong van het gezegde verklaren, et cetera. Plaats een link onder het blog van Carel en lees daar ook de andere bijdragen.