Logische gevolgtrekking: pijn kun je uitschakelen. Ik vraag het me af. En om daar een zinnig antwoord op te kunnen geven, moet ik twee dingen uitzoeken. Wat is pijn en wat is een emotie? Het leek me een aardige exercitie zo voor de woensdagmorgen.

Ten eerste: wat is pijn? Wikipedia zegt:

Pijn is een sensorische en/of emotionele ervaring veroorzaakt door feitelijke of mogelijke weefselschade of die beschreven wordt in termen van weefselbeschadiging; ergens in het lichaam is een verwonding of dreigt er een te ontstaan. Soms ontstaat pijn echter ook zonder aanwijsbare lichamelijke oorzaak.

Pijn is een gevoel of een emotionele ervaring volgens wikipedia. Wil dit zeggen dat pijn een emotie is? Op het gezondheidsplein staat de volgende omschrijving van pijn:

Pijn is een waarschuwingssignaal van het lichaam bij een te sterke prikkeling. Het kan door verschillende soorten prikkels worden opgewekt, zoals hitte of kou, verwonding of beschadiging van weefsels of een ontstekingsreactie.

Pijn is dus een fysieke reactie van het lichaam

Nu is het zaak om de omschrijvingen van pijn naast die van emotie te leggen. Op wikipedia staat de volgende omschrijving:

Een emotie wordt vaak omgeschreven als een innerlijke beleving of gevoel van bijvoorbeeld vreugde, angst, boosheid, verdriet dat door een bepaalde situatie wordt opgeroepen of spontaan kan optreden. Emoties gaan echter niet alleen met subjectieve gevoelens, maar ook met lichamelijke reacties en bepaalde expressies in het gedrag gepaard. In biologische zin kan men een emotie ook definiëren als een reactie van onze hersenen op een affectieve prikkel. Dit komt zowel bij mensen als dieren vrijwel automatisch tot uiting in een bepaald patroon van gedrag (bijvoorbeeld vluchten of toenadering) en fysiologische reacties. Het gevoel kan dan gezien worden als een speciale uiting of vorm van emoties die typisch is voor mensen, namelijk de bewuste beleving, of mentale reflectie van een emotie.

Volgens de site Encyclo is een emotie een:

bepaald gevoel als gevolg van een zintuiglijke waarneming en/of mentale ervaring (o.a. herinneringen, gedachten, fantasieën). – Waarschijnlijk speelt het limbische systeem van de hersenen een belangrijke rol in het ontstaan en de verwerking van gevoelens.

Vergelijking van pijn en emotie

Pijn is een reactie op een overprikkeling van onze zenuwen. Het is een reactie op iets van buitenaf. Een emotie is ook een reactie op iets dat van buitenaf komt, maar kan ook van binnenuit opgeroepen worden. Het is een reactie op iets wat we zien of horen en ons herinneren.
In mijn beleving is er dus een groot verschil tussen pijn en emotie. Neem bijvoorbeeld een van de drie basisemoties: boosheid. Je bent boos omdat je iets is aangedaan of omdat iets niet lukt of omdat iemand niet luistert. Dit is een reactie op een zintuigelijke waarneming of omdat je gefrustreerd bent.
Pijn is iets wat je wat je van buitenaf binnenkrijgt. Bijvoorbeeld doordat je een klap krijgt of doordat je teen stoot tegen een tafel. Het is een fysieke prikkel en niet zo zeer een mentale.

Hoe zit het dan met liefdesverdriet?

Dit is echt een bizar complexe emotie, omdat hij ook fysiek pijn kan doen. Er zitten twee van de drie basisemoties verwerkt in deze staat van zijn: boosheid en bedroefdheid. Twee mentale ervaringen die ook een fysieke uiting kunnen hebben. De pijn van afwijzing en zelfs verlies.
Maar dan nog is het niet zoals het stoten van je teen. Het is langduriger aanwezig en niet veroorzaakt door een verwonding of weefselschade. Het heeft hier geen fysieke uiting. En dit is niet een pijn die je uit kunt zetten.
Is pijn dan een emotie die je uit kunt zetten? Ik ben van mening van niet. Omdat iets wat pijnlijk is een functie heeft voor je lichaam. Het zegt: “Stop, tot hier en niet verder. Als je doorgaat, dan gaat je lichaam nog verder kapot.”
Kun je pijn uitschakelen? Misschien met heel veel wilskracht. Ik kom er zelf niet helemaal uit. Mijn gevoel zegt dat het niet klopt. Ik lees graag jullie ideeën over dit dilemma. En misschien hebben jullie wel aanvullingen of kunnen jullie me vertellen of pijn een emotie is of niet.
Plaatje: Alex Jones