Carel is gestopt zijn met zijn spreekwoorden initiatief, maar ik pak het vanaf deze week gewoon weer op, omdat ik spreekwoorden belangrijk vind. Het is de kers op de taart van de Nederlandse taal. Het verrijkt ons taalgebruik en van brood alleen kan je niet leven. Het moet ook een beetje belegd worden. Brood en spelen dus.
Het spreekwoord dat ik vandaag onder de aandacht wil brengen, is brood en spelen. Het betekent dat je weinig nodig hebt om het volk gelukkig te houden. Het zijn de oppervlakkige dingen die mensen tevreden en rustig houden.
Panem et circenses – brood en spelen
In de Romeinse tijd schreef de dichter Juvenalis:
“Vroeger verkochten we onze stem aan niemand. Al een hele tijd heeft het volk de macht afgestaan. Het volk benoemde vroeger militaire bevelhebbers, hoge ambtenaren, legioenen, alles. Nu beperkt het volk zichzelf en hoopt alleen nog op twee zaken: brood en spelen.”
Juvenalis verwijst hiermee naar de gewoonte om gratis graan uit te delen aan de Romeinen (daar maakten ze brood van) en om dure gladiatorengevechten te organiseren in de arena. Zo had het volk een volle maag en werd het vermaakt. Hierdoor bleef het rustig en kwam het niet in opstand. De oppervlakkige behoeften van het volk werden vervuld en daardoor won de keizer de gunst van dat volk. Hoe langer het Romeinse volk de keizer gunstig gezind was, hoe langer hij op de troon zat en het Rijk kon besturen zonder opstanden en andere ongeregeldheden.
Spreekwoorden zijn de kers op de taart van de Nederlandse taal, de krenten in de pap, zogezegd. Iedere week wil ik een spreekwoord behandelen. Voel je vrij om een spreekwoord aan te dragen als je wil weten waar het vandaan komt. Dan ga ik op onderzoek. Bekijk alle spreekwoorden.
Plaatje: Drew Coffman
