Jan brugman door Barent de Bakker (fl. ca. 1762–1805)
Praten als Brugman wordt gezegd van mensen die goed kunnen spreken. Mensen die makkelijk anderen kunnen overtuigen door middel van woorden of boeiend kunnen vertellen. Brugman heeft echt bestaan en was een begenadigd spreker.
Johannes Brugman was een monnik die leefde van 1400 tot 1473. Deze pater was goed van de tongriem gesneden: hij stond bekend om zijn preken die zeer vurig waren.
Brugman was een minderbroeder, hij behoorde tot de franciscaner monniken. De franciscaner monniken behoorden tot een kloosterorde die gesticht werd door Franciscus van Assisi (1182 – 1226). De monniken in de orde legde de gelofte van armoede af: ze gaven persoonlijk én gemeenschappelijk bezit op en leefden van de giften van het volk.
Pater Brugman verhuisde in 1462 naar Amsterdam
Hij verbleef daar tegen de zin van het gemeentebestuur en stichtte met een aantal medebroeders de Franciscaner Observantie. Dit was een tak die strikte naleving predikte van het armoede-ideaal en zich afzette tegen de rijke kloosterordes. Het stadsbestuur haalde echter bakzeil, want met behulp van het Amsterdamse volk vestigde Brugman zich er toch en verdween niet.
Uiteindelijk overleed de pater in 1473 in Nijmegen.
Hij kan praten als Brugman, maar…
In de zestiende eeuw wordt er al melding gemaakt van de vaste zegswijze praten als Brugman. De hoofdletter is behouden vanwege de eigennaam en herinnert ons nog aan die welsprekende pater.
Tegenwoordig hoor je het spreekwoord vaker met een aanvulling:
Hij kon spreken als Brugman, maar hij kreeg toch zijn geld niet terug
of:
Hij kon spreken als Brugman, maar ze luisterden niet
De betekenis verschuift dan een beetje: hij kon praten wat hij wilde, maar hij kreeg het niet voor elkaar.
